چکیده:
در حماسهها و اسطورههای ملی» گرشاسب گمنام مانده است و بیشتر نوة او سام و نییره اوء رستم» نام آور
شدهاند. در شاهنامه فردوسی» شخصیت گرشاسب بسیار کم رنگ و ضعیف ظاهر شده است. تنها اسدی در
گرشاسبنامه به تفصیل به داستان گرشاسب پرداخته است. در ادامة حماسههای ایرانی» همین که سام وارد
حماسهها شده و شخصیّتی جداگانه یافته است» دیگر حماسة گرشاسب به مرور رنگک باخته است و به
محض ورود رستم در حماسة ملی» گرشاسب به گمنامی و فراموشی افتاده است و رستم» پهلوان یگانة
حماسة ملی ایران شده است. بر اساس شاهنامه فردوسی» گرشاسب از سپهسالاران بزرگک فریدون و منوچهر
است. در شاهنامه از دو گرشاسب سخن رفته است» یکی گرشاسب پدر نریمان و جد سام و رستم که مورد
بحث ماست» و دیگری» گرشاسب پسر «زو» که آخرین پادشاه سلسله پیشدادیان است. در شاهنامه ۱۶۷
بیت در پادشاهی گرشاسب پسر زو آمده است و گفته شده که او پس از مرگک پدر پادشاه شد و مدت نه
سال پادشاهی کرد.
خلاصه ماشینی:
اين نتيجه ، با سخن مؤلف گرشاسب نامه در آغاز کتاب که از توجه اش به شاهنامه خبر داده است ، همسو ميباشد البته برخي تطابق هاي اسطوره با تاريخ در گرشاسب انجام گرفته است ولي در شاهنامه خبري از آن نيست .
تقريباً تمام تاريخ نگاران و حماسه سرايان دورة اسلامي، رستم را نوادة سام و سام را نوادة گرشاسب ميدانند؛ يعني اين سه تن را جزو خاندان پهلواني سيستان ميدانند، ولي همانطور که دکتر صفا نيز نتيجه گرفته است ، گرشاسب و رستم ربطي به يکديگر ندارند و داستان گرشاسب بسيار متقدم و کهن ميباشد.
به عنوان نمونه وقتي گرشاسب مشهور در روايات ديني را با زال در شاهنامه مقايسه ميکنيم به گمنامي بيشتر پي ميبريم و وقتي ميبينيم زال که در متون پهلوي و اوستا و حتي متون دوره ساساني، اصلا موجوديتي نداشته و نام و نشاني از او نيست ، چه حجم و اندازه اي از شاهنامه را به خود اختصاص داده ولي گرشاسب فقط چهار يا پنج مورد نام او آمده است ، بيشتر به اين امر آگاه ميشويم و موضوع بر ما روشن تر ميشود.
با آن همه سابقۀ درخشان و اهمّيتي که گرشاسب در حماسۀ ديني دارد و با آن همه تقدس و بزرگداشتي که نزد مزديسنان دارد، در حماسه مّلي گمنام و فراموش شده است و وقتي ميبينيم زال که در متون پهلوي و اوستا و حتي متون دوره ساساني، اصلا موجوديتي نداشته و نام و نشاني از او نيست ، چه حجم و اندازه اي از شاهنامه را به خود اختصاص داده ولي گرشاسب فقط چهار يا پنج مورد نام او آمده است ، بيشتر به اين امر آگاه ميشويم و موضوع بر ما روشن تر ميشود.