چکیده:
فرزندان نعمت الهی بوده و کانون خانواده را گرم میسازند. برخی از زوجین به خاطر نارسایی هایی از
وجود این نعمت بزرگ بی بهره اند. اگر تا دیروز این خانواده ها از طریق تجدید فراش و یا فرزندخواندگی
و راههایی از این قبیل صاحب فرزند می شدند، امروزه به خاطر پیشرفت های چشمگیر علم پزشکی و ایجاد
روش های گوناگون کمک باروری، راه های فراوان دیگری فرا روی این خانواده ها قرار دارد. روش هایی از
قبیل رحم جانشین، باروری با اسپرم اهدایی، باروری با جنین اهدایی و. . . طبیعی است این روش ها به لحاظ
فقهی مباحثی را در پی داشته باشند، حکم تکلیفی این روشها که آیا جایزاند یا حرام و احکام وضعی
مترتب بر این روش ها که نسبت، محرمیت و ارث این گونه فرزندان چگونه است، یکی از مهمترین
موضوعات فقه معاصر به حساب می آید. در این نوشتار از بین مشکلات رایج ناباروری نویسندگان به سه
مشکل لقاح داخل رحمی، نبود تخمک و اسپرم و نهایتا مشکل نبود اسپرم پرداخته، ضمن بهره گیری از
یافتههای علمی، احکام فقهی اعم از تکلیفی و وضعی صورت های سه گانه را مورد نقد و بررسی قرار دادند
و به این نتیجه رسیدند که روش های مزبور به خاطر این که راه حلهای متفاوتی نظیر لقاح آزمایشگاهی،
اهدای جنین و اهدای اسپرم دارند، احکام متفاوتی خواهند داشت.
خلاصه ماشینی:
آيت الله صانعي: «در صورتي که صاحب آن امشاج از نطفه خود اعراض کرده باشند مانند جايي که آن را در بانک قرار داده تا هر کسي خواست از آن استفاده نمايند، ترتب احکام پدر و فرزندي بر او و بچه هر چند صاحب اسپرم نطفه است ، مشکل بلکه ظاهرا ممنوع است و همين طرز نسبت به زني که از تخمک ١١٩ خود اعراض کرده جاري ميباشد و فرزند مانند فرزندي است که اسپرم منشا و تخمک منشاش از گياه گرفته شده باشد و به هر حال در مواردي که اعراض صورت گرفته و يا در صورتي که صاحبان نطفه و تخمک شناخته شوند، رعايت احتياط در امر ازدواج با محارم لازم است بلکه خالي از وجه نيست و اما اگر زن و شوهر از نطفه هاي خود اعراض نکرده باشند فرزند به آنها متعلق است و آن زن و شوهر پدر و مادر فرزند محسوب ميشوند و در هر دو مورد فرزند، فرزند به آن ها متعلق است و آن زن و شوهر پدر و مادر فرزند محسوب ميشوند و فرزند زن صاحب رحم و شوهرش محسوب نميشود».
آيت الله صانعي: «در صورتي که صاحبان نطفه و تخمک از آنها اعراض نکرده باشند متعلق به صاحب آن نطفه و امشاج ميباشد و بايد توجه داشت که شوهر زني که فرزند در رحم آن زن رشد کرده پدر نميباشد؛ چون صاحب اسپرم نيست کما اينکه در مادر شدن زن صاحب رحم هم کلام و تامل بلکه منع است ، لذا فرزند به زن صاحب رحم و شوهرش محرم نميباشد و حکم فرزندخوانده را دارد و ميتوان از طريق رضاع يا عقد نکاح موقت با شرايط آن براي ايجاد محرميت استفاده کرد».