چکیده:
ابوتراب یکی از کنیههای علی(علیه السلام) است. اما دشمنیهای کینه توزانه به ویژه در دوره بنی امیه از سویی، و حب افراطی علاقهمندان از سوی دیگر باعث شده زمینه صدور روایت کنیه ابوتراب در بین مجادلات و دیدگاه مذمت و منقبت آمیز قرار گیرد. به طوری که اکنون در منابع شیعه و اهل سنت دو دسته روایات درباره خاستگاه اطلاق این عنوان از سوی پیامبر بر علی(علیه السلام) ذکر شده است. اتان کلبرگ در مقاله ابوتراب مدعی است ابوتراب نه از روی مدح، بلکه از روی نکوهش و مذمت، به علی(علیه السلام) اطلاق شده و شیعیان با جعل احادیث به نفع علی ابن ابی طالب(علیه السلام) این عنوان را از مذمت به منقبت برگرداندند. این مقاله با رویکردی تحلیلی تاریخی، ضمن جستجوی روایات نقل شده در منابع شیعه و اهل سنت به نقد دیدگاه کلبرگ، و زمینههای ظهور این نقلها پرداخته است. دو نقد کلی دیدگاه کلبرگ عبارتند از: نفی تغییر تدریجی ذمّ به مدح توسط شیعیان و عدم فحص کامل ایشان درباره خاستگاههای این کنیه در منابع شیعه و اهل سنت.
تعتبر کنیة «أبو تراب » من کنی أمیر المؤمنین؟ع؟ التی اختلفت أسباب صدور روایات
هذه الکنیة وشابها شیء من الإبهام، بین استخدامها من قبل الأعداء للحقد خاصة فی
عهد بنی أمیة، واختاف استعمالها من قبل الشیعة، بحیث نواجه فی مصادر الشیعة
والسنة طائفتین من الأخبار فی تبیین أسباب صدور هذه الکنیة من النبی الأکرم؟ص؟
وإطلاقها علی الإمام أمیر المؤمنین؟ع؟.
وقد ادعی المستشرق أتان کلبرغ فی مقالته عن کنیة أبی تراب، أن إطاق هذه الکنیة
لیس علی سبیل المدح، بل أطلق للذم والتنقیص علی أمیر المؤمنین؟ع؟ وقد وضع
الشیعة أحادیث فی فضل هذه الکنیة مما قلبها من مذمة إلی منقبة.
تروم هذه المقالة من خال المنهج التحلیلی الوصفی إلی تجمیع الروایات من مصادر
الشیعة والسنة، ونقد نظریة کلبرغ فی أسباب هذه الکنیة، وقد أورد نقدین عامین
علی نظریته، وهما: عدم تتبعه وفحصه الناقص عن روایات هذه الکنیة مصادر الشیعة
وأهل السنة، وعدم وجود دلیل علی تغییر استخدام هذه الکنیة من قبل الشیعة.
Etan Kohlberg, the Shi‘a study researcher in Hebru University has an article titled “Abu Turab” in which he studies the title of Imam Ali (A.S.) given by prophet (A.S). He in this article argues that the title Abu Turab was given to Imam Ali (A.S.) not out of honoring him rather, prophet wanted to diminish Ali. Nevertheless, Shi‘a scholars during the history have changed the origin of issuing this title from blame to admiration. Therefore, they have forged many hadith regarding this title. The present Article first present a Persian translation of Kohlberg’s paper then critically studies the main points of the writer. This article argues that first of all Kohlberg has not present the complete origins of this title and secondly the admiration origins are not restricted in Shi‘a sources. The methodology of this article is historical and analytical. We have referred in this article to abundant historical and hadith sources.