چکیده:
یکی از مسائل مورد توجه در دین شریف اسلام، رعایت و حفظ حقوق انسان، حیوان و نباتات میباشد. از آنجا که انسان اشرف مخلوقات فی الارض میباشد، طبعاً اهتمام اسلام به حفظ حقوق انسان، بیشتر از سایر مخلوقات بوده و بنابراین، طبق قاعدهی فقهی احترام که از آن با عنوان «احترام مال المسلم و عمله» نام برده میشود، در راستای حمایت از عمل مسلمان و جلوگیری از تجاوز سایرین به آن وضع شده و بیان میدارد که اعمال شخص مسلمان همانند مال او دارای احترام و اهمیت است و در واقع، عمل فرد مسلمان معادل با مال او محسوب میشود و باید در ازای عمل مسلمان، اجرتی پرداخت شود و سایرین نمیتوانند بدون پرداخت اجرت عمل شخص مسلمان، از خدمات او بهرهمند گردند. یکی از مصادیق این قاعده، اخذ اجرتالمثل توسط وصی میباشد، از آنجا که وصی به عنوان ولی از سوی موصی، ناظر بر اموال ایتام و مسئول رسیدگی به آنها میباشد، عمل او محترم بوده و لذا میتواند در مقابل عمل خود اجرتالمثل را از مال یتیم بردارد و در بین فقهای امامیه، احدی قائل به عدم جواز اخذ اجرتالمثل توسط وصی نمیباشد. در این مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی و با مراجعه به منابع اسنادی و کتابخانهای، به مقایسهی آراء امام خمینی(ره) و مشهور فقها در این زمینه پرداخته شده است و حاصل این است که امام خمینی(ره)، مطلقاً قائل به جواز اخذ اجرتالمثل توسط وصی میباشد و طبق دیدگاه ایشان تفاوتی در اخذ اجرتالمثل توسط وصی فقیر و غنی وجود ندارد و امتناع وصی غنی از اخذ اجرتالمثل را از جهت احتیاط استحبابی میداند و مشهور فقها نیز با ایشان متفق القولند، اما عدهای دیگر از فقها بر خلاف نظر امام خمینی(ره)، اخذ اجرتالمثل توسط وصی را مطلقاً جایز ندانسته و اطلاق جواز اخذ اجرتالمثل توسط وصی را با تمسک به آیهی 6 سوره نساء تنها برای وصی فقیر تقیید زدهاند، مشروط بر اینکه وصی فقیر نیز در اخذ اجرت المثل استعفاف ورزد؛ و با ادلهای که بیان شده است، برخلاف نظر این گروه، جواز اخذ اجرتالمثل به صورت مطلق ثابت شده است.
One of the issues of interest in the noble religion of Islam is the observance and protection of human, animal and plant rights. According to the jurisprudential principle of respect, which is referred to as “respect for property and practice of Islam”, it has been instituted in support of Muslim practice and to prevent the rape of others, and states that acts of a Muslim such as his are respected and respected In fact, the practice of a Muslim is considered equivalent to his property and must be paid in return for the Muslim's practice and others cannot benefit from the service without paying the Muslim's One of the principles of this rule is to obtain a proverb from the Prophet (pbuh), since the Prophet (pbuh) is the guardian of the property of the orphans and is in charge of the care of the orphan, he is respected and therefore can be exonerated. He removes the saying from the orphanage and among the jurisprudents of the Imamiyyah No one denies that the proverb is not permitted. In this descriptive-analytical method, referring to the documents of Imam Khomeini and the well-known jurists in a descriptive-analytical manner, referring to the documentary and library sources, the fact is that Imam Khomeini (RH) absolutely permits. Obtaining the proverb is by the testator, and according to their view there is no difference in obtaining the proverb by the poor and the rich.
خلاصه ماشینی:
١. مقدمه شخصي که از طرف موصي متولي امور ايتام و اموال آن ها شده است ، اصطلاحا قيم و يا وصي نام دارد و طبق قاعده ي احترام مال و عمل مسلمان ، عمل هر مسلماني از ديدگاه اسلام داراي ارزش و احترام بوده و بايد در قبال اعمال شخص مسلمان اجرت عمل و خدمات او پرداخت شود و ديگران حق استفاده ي مجاني از اعمال او را ندارند و از آن جا که وصي نيز، پس از فوت موصي، عهده دار انجام وظايفي است که مصلحت ايتام را در بردارد، از جمله نگهداري از اموال ايتام و حفظ آن ها از دستبرد، عمل او طبق قاعده ي احترام داراي احترام بوده و براي او جايز است که حق الزحمه و اجرت المثل عمل خود را در قبال اين امور از اموال يتيم اخذ نمايد.
عده اي از فقها، آن را مطلقا جايز دانسته و عده اي ديگر آن را تنها براي قيم فقير جايز دانسته اند و تفاوتي ميان وصي فقير و غني قائل نيستند و برخي ديگر نيز قائل به اخذ آن به ميزان اقل الامرين از اجرت المثل و ميزان کفايت شده اند که هرکدام که کمتر بود بايد همان را اخذ نمايد، و براي اثبات آراء خود به ادله اي از جمله کتاب ، روايات ، سيره ي متشرعه و قاعده ي احترام مال و عمل مسلمان تمسک نموده اند.