چکیده:
الإیقاع عنصرٌ بالغ الأهمیّة فی الشعر ویُعتبَر مِن مقوّماته البنیویّة الأساسیّة؛ لأنّ الإیقاع فضلاً عن القیم الجمالیّة الّتی یمنحها للــــشعر، یسبق الفــــکرة ویؤثّر علی الســـامع تأثیراً عمیقاً؛ فلذا یزید من التأثیر الدّلالیّ فی توصیل المعـــانی. تُعتبر قصیدة "الموجة الحمراء" لسلیمان العیسی نموذجاً لهذا التأثیر الإیقاعیّ فی نقل الأفکار والأحاسیس فالقصیدة تتمیّز بإیقاعات صوتیّة تتبلور من خلال الإیقاع بشقیه الداخلی والخارجیّ؛ لأنّ هذه البنیة الموسیقائیّة تجعل المتلقّی یستعذب الکلام ویدرک الأحاسیس والمفاهیم المکنونة. بما أنّ للإیقاع دوراً أساسیّاً فی بناء النصّ ودلالاته الإیحائیة، فقد سعی هذا البحث وفقاً للمنهج الوصفی ــ التحلیلی واعتماداً علی الجانب الإحصائی أن یجیب عن السؤال التالی: ما مدی تأثیر الظواهر الإیقاعیّة علی انتقال المعانی فی قصیدة "الموجة الحمراء"؟ من خلال هذا البحث توصّلنا إلی نتائج أهمّها أنّ الشاعر أنشد القصیدة علی البحر الکامل للتعبیر عن مقاصده؛ لأنّ مفاهیمها الرصینة تتطلّب استخدام هذا البحر. وقد اعتمد فی رویّ القافیة علی حرفی "الدال"، و"الباء" لقدرتهما الصوتیّة وائتلافهما مع المعانیّ المکنونة وراء الکلمات. فی مجال الإیقاع الداخلیّ للنص، استعان الشاعر بتکرار الأصوات المجهورة والشدیدة وأوردها بنسبة عالیة لکی یخلق جوّاً إیقاعیّاً ینهض بالسامع إلی الکفاح بغیة نیل الحریة. ومن أجل الحفاظ علی هندسة النص ومدی إثارته للمتلقّی استعان بالمحسّنات اللّفظیة کالجناس وردّ العجز علی الصـــــدر.
ایقاع یا بهاصطلاح ریتم از عناصر اساسی شعر محسوب میشود؛ چراکه ریتم شعری علاوه بر
جلوههای زیبایی که به شعر میبخشده تاثیر عمیقتر و سریعتری بر شنونده دارده بدین صورت که
کلام اهنگین دربردارند دلالتهای معنایی و قدرت تاثیرگذاری بیشتری هستند. قصیده «الموجه
الحمراء» سرود سلیمان العیسی را میتوان به عنوان نمونهای برای تاثی رگذاری موسیقی در انتقال
احساس و افکار به شمار اورد؛ چراکه عناصر موسیقایی درونی و بیرونی در این شعر نمود بسیاری
دارد و با ایجاد کلامی اهنگین احساس شور و هیجان را در شنونده برمیانگیزاند و شنونده را برای
درک احساس و معنایی که ورای کلام است یاری میدهد.
به دلیل نقش موثر ضرباهنگ و تاثیر دلالتی ان در ادییات» این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی
و با تکیه بر روش اماری میکوشد تا به این سوال پاسخ دهد: میزان تاثیرگذاری جلوههای موسیقایی در
انتقال معنی در قصیده الموجه الحمراء» تا چه اندازه است؟ مهمترین نتایج پژوهش نشان میدهد که
قصیده در بحر کامل سروده شدهاست؛ زیرا مفاهیم و معانی پرمحتوای ان به وزن و قالبی منسجم نیاز
دارد. شاعر در این قصیده بیشتر از حرف «دال» و «باء) برای حرف قافیه استفاده کردهاست؛ بدین سبب
که این حروف انفجاری و قوی بیشترین تناسب را با کلام و معانی موردنظر شاعر دارد. در موسیقی
درونی قصیده تکرار حروف مجهور و شدید از بسامد بسیار بالایی برخوردار است و شاعر به فراوانی
از ان بهره گرفته تا با افرینش فضایی موسیقایی و ایجاد شور و هیجان؛» روح شنونده را برای مبارزهای
ازادیخواهانه تحت تیر قرار دهد. همچنین شاعر از ارایههای لفظی همچون جناس و ردالعجز
علیالصدر جهت غنای ساختار موسیقایی قصیده و تاثیرگذاری بر مخاطب بهره گرفتهاست.
Rhythm is a very important element in poetry, and it is one of the essential ingredients Because rhythm is the aesthetic that it gives to the poet a faster effect on the listener and, therefore, adds to the effect of the meaning of the poem. This rhythmic and musical effect is very effective in resistant poetry especially in the qasida "al-Mujat al-hamra" of Sulaiman al-˓isa, a qasida full of epic meanings that the listener understand revolutionary concepts, the same concepts of excitement that make the hard-core nation Emotionally, the listener understands this feeling from the rhythmic structure seen in both aspects of the inner rhythm and external rhythm.
The purpose of this research is to investigate the rhythmic and musical structure of the qasida "al-Mujat al-hamra" based on the descriptive analytical method, and find the musical elements used in the poet,and discover the Semantic effect of musical elements on qasida. So we use the method of censusing to determine how much it has been used. These musical elements. So in this study, we arrived at the results: The poet has composed the poem on the beat al-bahr al-kamil because the concepts used in the poem have a high semantic and need to be firmly laid out with a precise framework, and the poet has used the letter "al-dal", and "al-ba" a lot, for the sound power of these two letters, but in the inner rhythm, the poet has used too much of the plosive letters to create a rhythmic and musical space poet with these strong letters for prepossessing of the listener to fight and to achieve freedom, and verbal esthetics is seen in the qasida such as: " al-ginas", "rad al-˓aguz ala al sadr" Because the poet has used some similar words to illustrate the opposition between the Palestinians and the occupiers , and the purpose of repeating some of the words is to emphasize the concept that was mentioned at the beginning of the verse.