چکیده:
با توجه به دستاوردهای علم زبانشناسی نقشگرا، درک پیام متن برای مخاطب، صرف دانش زبانی و آشنایی با معانی واژگان و عبارات و نیز دستور صوری جملات امکانپذیر نیست؛ بلکه باید دانست صورتهای مختلف زبانی متناسب با نقش ارتباطی خود در موقعیتهای متفاوت، ساختارهای متفاوتی به عنوان ساخت اطلاعی میگیرند که دلالت ارتباطی معنایی دارند. از جمله ساختهای اطلاعی نشاندار، ساختهای کانونی شده است. نمایشنامه «شهرزاد» اثر توفیق الحکیم به عنوان اثر ادبی مورد توجه در ادبیات عرب دارای ساختهای اطلاعی نشانداری است که ترجمۀ دقیق آن برای انتقال معنای مورد نظر مؤلف ضروری است؛ از اینرو، پژوهش حاضر میکوشد دریابد که آیا ساختهای اطلاعی نشاندار از زبان مقصد، بنابر بافت موقعیتی به همان صورت نشاندار به زبان فارسی ترجمه شدهاند. بدین منظور ساختهای اطلاعی مذکور از نمایشنامه شهرزاد به زبان عربی در برابر ترجمه فارسی دو مترجم آیتی و شریعت قرار گرفته است و با توجه به ترجمۀ هدفمند و انتقال معنای موردنظر نویسنده به خواننده در زبان مقصد با روشی توصیفی- تحلیلی بررسی شدند. نتایج حاکی از آن است که مترجمان این نمایشنامه در جریان ترجمۀ بیشتر از جملات بینشان بهره بردهاند. تعداد اندکی از جملات به صورت نشاندار برگردان شده است؛ این درحالی است که با وجود تفاوت ساختهای نشاندار در هر دو زبان، مترجم با کاربست دقیق اسلوبهای زبانی ساخت کانونی میتواند معادلی نسبتاً دقیق برای این ساختها بیابد.
With regads to the achievements of role-oriented linguistics science, understsnding message and information as the speaker communicate with his/her audience is impossible only to have linguistic knowledge and acquaintance with the meaning of the vocabulary and phrases as well as acquaintance with the apparent statement of sentence, but various linguistic forms according to their communicative role in different situation form different structures which is known as information structure. Among these information structures are focalization. Shahrdzad and Tofigholhakim's play is considered in Arabic literature as a literary work includes marked information structure that its exact translation is so important to translate the meaning desired by the author, so the research needs to find out whether the marked information structures from target language marked in the same way and based on situational texture has been translated into persian language or not. For this purpose marked information structures for Shahzad's play in Arabic language are against the Persian translation of two translators Ayati and Shariat. With regards to purposeful translation in order to transfer meaning desired by the author to a reader in target language; descriptive - analytic method was used. The results indicate that the tanslators of play through translation have used unmarked sentences. Few sentences have been translated into marked form. Though despite the differences in marked structures in both languages a translator by recognizing linguistic forms in focalized information structure and left dislocation can find relatively strong equation for the structures.
خلاصه ماشینی:
نقد ترجمۀ ساخت اطلاعي نشان دار در نمايشنامه شهرزاد توفيق الحکيم ١ـ فاطمه اکبري زاده ٢ـ فريده حق بين ٣ـ فاطمه رضايي ١ـ استاديار زبان و ادبيات عربي دانشگاه الزهرا، تهران ، ايران ٢ـ استاد زبانشناسي دانشگاه الزهرا، تهران ، ايران ٣ـ کارشناسي ارشد مترجمي زبان و ادبيات عربي دانشگاه الزهرا، تهران ، ايران (تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٠٤/٢١؛ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/١١/١٢) چکيده با توجه به دستاوردهاي علم زبان شناسي نقش گـرا، درک پيـام مـتن بـراي مخاطـب ، صـرف دانـش زبـاني و آشنايي با معاني واژگان و عبـارات و نيـز دسـتور صـوري جمـلات امکـان پـذير نيسـت ؛ بلکـه بايـد دانسـت صورت هاي مختلف زباني متناسب با نقش ارتباطي خود در موقعيت هاي متفـاوت ، سـاختارهاي متفـاوتي بـه عنوان ساخت اطلاعي ميگيرند که دلالت ارتباطي معنايي دارند.
نمايشنامه «شهرزاد» اثر توفيق الحکيم به عنوان اثر ادبي مورد توجه در ادبيات عرب داراي ساخت هاي اطلاعي نشان داري است که ترجمۀ دقيق آن براي انتقال معنـاي مـورد نظـر مؤلـف ضروري است ؛ از اين رو، پژوهش حاضر ميکوشد دريابد کـه آيـا سـاخت هـاي اطلاعـي نشـان دار از زبـان مقصد، بنابر بافت موقعيتي به همان صورت نشان دار به زبان فارسي ترجمه شده اند.
تحول معنايي در ترجمۀ هدفمند از سـاخت نشـان دار بـه چـه صـورت اسـت ؟ مترجمـان (آيتي و شريعت ) در ترجمه ساخت نشان دار نمايشنامه توفيـق الحکـيم بـه چـه شـکل عمـل کرده اند؟ به منظور پاسخ بـه ايـن پرسـش ها، ايـن جسـتار بـا روش توصـيفي-تحليلـي، ابتـدا تعريفي از سـاخت اطلاعـي و انـواع آن ارائـه ميدهـد، سـپس بـه بررسـي سـاخت اطلاعـي نشـان دار کـانوني در زبـان فارسـي و زبـان عربـي مـيپـردازد و ترجمـۀ آيتـي و شـريعت از نمايشنامه شهرزاد را بررسي ميکند و براساس نظريۀ هدفمندي ترجمـه ١ بـه نحـوة برگـردان اين ساخت هاي اطلاعي و انتقال معاني در ترجمه خواهد پرداخت .