چکیده:
یکی از راویان قرن سوم که افزون بر نقل روایت از افراد گوناگون، در حفظ و نشر اخبار فقیه و متکلم بزرگ امامی اثنی عشری، فضل بن شاذان نقشی مؤثر داشته است، شاگرد وی، علی بن محمد بن قتیبة نیشابوری است. قبول وثاقت این راوی در پذیرش بسیاری از روایات فقهی، رجالی و اعتقادی مؤثر است. در تحقیق پیشرو ضمن معرفی این شخصیت و نگاهی به دیدگاههای رجالیان در ارتباط با وی، به بررسی راههای اثبات وثاقت یا ممدوح بودن وی پرداخته و دو راه جدید برای اثبات اعتبار ایشان ارائه شده است. راههای اثبات وثاقت یا مدح ابن قتیبه در این نوشتار عبارتند از: 1. توصیف وی به «فاضل» در کلام شیخ طوسی؛ 2. اعتماد کشّی به وی و کثرت روایت ایشان از او؛ 3. کثرت روایت احمدبن ادریس از وی؛ 4. توثیق ضمنی کشّی؛ 5. تصحیح خبر وی توسط علامه حلی؛ 6. شیخ اجازه کشی یا دیگر بزرگان بودن؛ 7. تصحیح شیخ صدوق؛ 8. تأیید وثاقت او توسط فاضل جزایری صاحب کتاب «الحاوی»؛ 9. روایت اجلاء از ابن قتیبه، که مهمترین این موارد نهگانه عبارت است از: اعتماد کشّی و نجاشی به او و روایت بزرگانی همچون ابوعلی اشعری، احمدبن ادریس و ابوعلی محمّدبن حمزه از ایشان که این سه، خود، دلیل بر وثاقت این راوی محسوب میشوند.
Bio-bibliography is a knowledge that contains the recognition of the Hadith narrators’ status in order to decide if the narrations of a narrator will be accepted or not. One of the revered narrators of the third century that besides narrating traditions from different scholars, has had an important impact on preserving and spreading the books and also narrations of the great Twelver Shi’a scholar Faḑl ibn Shazan Neyshaburi, is his student, Ali ibn Muhammad ibn Qatiba. Credibility and reliability of this character is very important since it affects accepting or rejecting many narrations that can be used in jurisprudence, bio-bibliography and the study of beliefs. In this research, besides introducing this character, we have analyzed the methods by which we can prove his credibility and reliability and also, we have introduced two new methods that can be used in this regard.