چکیده:
نوشتار پیش رو بهروش توصیفی – تحلیلی، نقشهای معنایی و نحوی ساختهای دارای ja-در گویش لکی را برحسب جایگاه موضوعیشان در چارچوب دستور ساختمدار گلدبرگ بررسی کرده است. در این پژوهش دادهها بهصورت میدانی با ضبط گفتار گویشوران با محدودة سنّی بین 50 تا 60 سال گردآوری و برمبنای چارچوب نظری مقاله و شمّ زبانی یکی از نگارندگان بهمثابة گویشور بومیزبان تجزیه و تحلیل شده است. یافتههای پژوهش گویای آن است که هرگاه jɑ- با جملاتی همچون متعدّی، سببی، نافاعلی و نامفعولی همراه شود، مشارک عامل نمیتواند بهمنزلة موضوع مستقیمی حضور داشته باشد، همچنین زمانی که این ساخت در جملات لازم مرکّب غیر کنایی که دارای عامل هستند همراه شود، سبب حذف مشارک عامل در سطح نحو جمله میشود. پس این ساخت نهتنها با افعال دوظرفیتی، بلکه با افعال مرکّب یکظرفیتی نیز همراه میشود. در پژوهش حاضر ادّعا میشود گرچه حضور ja- در جمله موجب حذف مشارک عامل در سطح نحو میشود؛ ولی در سطح معنا همچنان باقی است.
The main objective of the current study is to examine the constructions containing jɑ- /-je in Laki
within the framework of Goldbergˊs Constructional Grammar on the basis of a descriptiveanalytic
method. Data was collected in a survey recording the daily speech of speakers aged 50-
60 which were finally analyzed based on the theoretical framework of the study as well as the
linguistic intuition of one of the authors as a native speaker of the dialect. Findings of the
research indicated that when jɑ- /-je constructions come with sentences such as transitive,
intransitive, causative, unergative, and unaccusative the participant agent cannot be present as a
direct subject and also when this construction comes with intransitive unergative sentences
containing agent, it leads to deletion of participant agent syntactically. Thus, this construction
does not only occur with two predicate verbs but also comes with one predicate verbs. The study
also reveals that although the presence of jɑ- in the sentence leads to deleting the participant
agent syntactically, it continues to remain present semantically.
خلاصه ماشینی:
یافته های پژوهش گویای آن است که هرگاه jɑ- با جملاتی همچون متعدّی ، سببی ، نافاعلی و نامفعولی همراه شود، مشارک عامل نمی تواند به منزلۀ موضوع مستقیمی حضور داشته باشد، همچنین زمانی که این ساخت در جملات لازم مرکّب غیر کنایی که دارای عامل هستند همراه شود، سبب حذف مشارک عامل در سطح نحو جمله می شود.
این درحالی است که jɑ- بیشتر با ساخت افعال متعدّی و سببی ترکیب میشود و با افعـال لازم از جمله فعل های غیر کنایی ٤ مانند (دویدن و رقصیدن ) و نامفعولی ٥ ساده و مرکّب مانند (افتـادن و سقوط کردن )، ترکیب نمیشود.
complex word نحوی در آن موضوعیت ندارد، بلکه به مثابۀ نظریه ای یکنواخت و تک لایه ای ١ به شمار میرود کـه هـیچ تمایزی بین حوزٔە معناشناسی، نحو و کاربردشناسی قائل نیست ؛ ازسوی دیگر، چون سـاخت هـا پیونـد صورت و معنا هستند، گونۀ معلوم و مجهول یک گزارٔە هم معنا نبوده و محتوای کاربردی آن ها متفـاوت است ؛ بنابراین ، هریک نمونه ای از ساخت مجزّایی به شمار میروند؛ برای مثال ، فعل ناگذرای به کاررفتـه در ساخت جملۀ انگلیسیthey laughed him out of the room خوانش گذرا مییابد و میتواند برمبنای ساخت X cause Y to move در جمله تعبیر شود؛ افزون بر این ، یکی از مباحث مورد بحث در دسـتور ساخت مدار شناختی، ساخت های موضوعی است .