چکیده:
پاره ای از احادیث امام رضا(ع) به رغم فرازمندی، محل اختلاف محدّثان اهل سنت واقع شده است. از زمرة این احادیث، حدیث «الإیمان معرفة بالقلب و إقرار باللسان وعمل بالأرکان» است که توسط إبن ابی داوود سجستانی نقل و مورد قبول قرار گرفته، اما ابن حبّان بُستی، آن را بی پایه شمرده است. ارزیابی رجالی سند حدیث مذکور و دستیابی به پیام آن، موضوع مقاله حاضر است. رهاوردِ محققان این جُستار حاکی است گرچه این حدیث، فاقد وثوق سندی است، اما از وثاقت صدوری و محتوایی برخوردار است؛ زیرا متن آن به سبب برخورداری از انواع متابعات و شواهد در اوج صحّت و بلکه در سطح متواتر معنوی قرار دارد. این حدیث مبیِّن ارکان سه گانه ایمانی است که حیات طیبه را تضمین و باور مرجئه که عمل به فرایض را خارج از حقیقت ایمان تلقی کرده اند، دستخوش چالش می سازد.
Some of the hadiths of Imam Rida (as), despite being sublime, have been the subject of disagreement between Sunni narrators. Among these hadiths is the hadith "Faith is the knowledge of the heart and the determination of the tongue and the action of body" which has been quoted and accepted by Ibn Abi Dawud Sejistani, but Ibn Hibban Busti has considered it baseless. Evaluation of the mentioned hadith narrators and the achievement of its message is the subject of this article. The achievement of the researchers of this research indicates that although this hadith lacks the narrators’ authenticity, but it has the authenticity of its issuance and content; because its text is at the peak of accuracy and at a consistent spiritual level due to having similar types of hadiths and evidence. This hadith explains the three pillars of faith that guarantee a good-pure life and challenges the belief of the Murjiah who consider the practice of religious duties outside the truth of faith.
خلاصه ماشینی:
از جملـه ، ايـن روايـت را شـيخ صـدوق بـه نقـل از«ابـن ابـي داوود سجسـتاني »، بـه گونـه ذيـل نقـل کـرده اسـت : «حّدثنـا أحمد بـن محمـد بـن عبدالرحمـن القرشـي الحاکـم قـال : حّدثنـا أبـو بکـر محمد بـن خالد بن الحسـن المطوعـي البخـاري قـال : حّدثنـا أبـو بکـر بـن أبـي داود ببغـداد قـال : حّدثنـا علـي بـن حـرب الملائـي قـال : حّدثنـا أبـو الصلـت الهـروي قـال : حّدثنـا علـي بـن موسـي الرّضـا عن أبيه موسـي بـن جعفـر عـن أبيـه جعفـر بـن محمـد عـن أبيـه محمّـد بـن علـي عـن أبيـه علـي بـن الحسـين عـن أبيـه الحسـين بـن علـي عـن أبيـه علي بـن أبـي طالـب عليهم السـلام قـال : قـال رسـول الله : الايمـان معرفـة بالقلـب و اقـرار باللسـان و عمـل بالأرکان (ابن بابويـه ، ۱٤۰٤ق ، ج۱: ۲۰٤(.
دانشـمندان علـوم مختلـف بـه مناسـبت موضـوع بحـث خـود، بـه اين خبـر منقـول از امـام رضا و پيام هايــش نيــز پرداخته انــد؛ بــه عنــوان نمونــه علامــه شوشــتري بــه اختصــار بــه ذکــر نقل هـاي مختلـف و بيـان محتـواي ايـن خبـر پرداختـه است (شوشـتري ، ۱٤۱۸ق ، ج۱۲: ۳٦۳( سال هشتم ، شماره ٣٠، تابستان ١٣٩٩فصـلنامه علمي فرهنگ رضـوي / يــا وحيــدي مهرجــردي بــه مناســبت ســخن از مرجئــه از باورهايشــان از جملــه دربــارٔە ايمــان و نسـبت آن بـا عمـل سـخن گفتـه اسـت (وحيدي مهرجـردي ، ۱۳۹٤: ٥۹)؛ امـا سـند و محتـواي ايـن روايـت رضـوي ، بيـان ايمـان بـر اسـاس آن و نقـد ديـدگاه ابـن حبـان بسـتي ، آنگونـه کـه موضـوع ايـن مقالـه اسـت ، بررسـي نشـده اسـت .