چکیده:
یکی از اصول پذیرفته شده در نظام حقوق بینالملل این است که هیچ دولتی حق ندارد در وضع طبیعی
کشور خود تغییری بدهد که نسبت به وضع طبیعی خاک کشور همسایه آن زیان داشته باشد. این اصل
نهتنها دولتها را از متوقف نمودن یا تغییر مسیر آب رودخانهای که از خاک آنها میگذرد و از مرزهای
آنها گذشته, وارد خاک دولت دیگری میگرددء ممنوع مینمایده بلکه افزون بر این بهرهبرداری از
آبهای این رودخانهها بهنحوی که موجب زیان دولت همجوارشان گردد نیز ممنوع میباشند. در این میان
افغانستان علی رغم وجود معاهده با ایران اقدام به تغییر مسیر رودخانههای مرزی با ایران نموده است که این
امر خود موجب بروز پدیده ریزگردها در شرق ایران گردیده است. در واقع» رژیم حقوقی حاکم بر
رودخانه مرزی هیرمند بر پایه معاهدات ۱۳۱۷ و ۱۳۵۱ خورشیدی بین ایران و افغانستان بود که بعد از
انقلاب نیز اگر چه معاهده ۱۳۵۱ اکنون نیز معتبر است ولی طرف افغانی به این معاهده پایبند نبوده است و
افغانستان به تعهد خود در زمینه حق آبه ایران از هیرمند عمل نکرده است. ایران نگران تکرار سرنوشت
هیرمند در مورد هریرود است؛ زیرا بر سر حق آبه ایران از هریرود هیچ معاهدهای میان تهران- کابل وجود
ندارد
خلاصه ماشینی:
Successive Rivers ١٧٥ دوره جديد، سال ششم ، شماره هشتم ، تابستان ١٣٩٩ 1399 فصلنامه مطالعات حقوق تنگه ي ذوالفقار که محل تلاقي مرزهاي ايران و افغانستان و ترکمنستان است ، برخي جريان هاي فصلي در ناحيه باخزر و سپس رودخانه جام يا جام رود در ناحيه ي تربت جام به اين رود ميپيوندد.
درياچه ي اين سد حدود ٣٥ کيلومتر طول دارد و آب آشاميدني ١٧٦ دوره جديد، سال ششم ، شماره هشتم ، تابستان ١٣٩٩ 1399 رژيم حقوقي حاکم بر رودخانه هاي مرزي ايران و افغانستان شهر مشهد و آب کشاورزي روستاهاي واقع در منطقه چه در ايران و چه در ترکمنستان را تأمين ميکند (ملايي، ١٣٩٦: ١).
١٨٣ دوره جديد، سال ششم ، شماره هشتم ، تابستان ١٣٩٩ 1399 فصلنامه مطالعات حقوق ابعاد حقوقي اختلاف ايران و افغانستان درباره ي رودخانه هريرود با مطالعه تاريخچه اختلاف آبي ايران و افغانستان ميتوان اين نتيجه را گرفت که کشور افغانستان به دليل قرار گرفتن در حوزه بالادست رودخانه هيرمند به طور ضمني از اصل حاکميت سرزميني مطلق در بهره برداري و استفاده از آب اين رودخانه بهره ميجويد.
١٨٤ دوره جديد، سال ششم ، شماره هشتم ، تابستان ١٣٩٩ 1399 رژيم حقوقي حاکم بر رودخانه هاي مرزي ايران و افغانستان نتيجه گيري رودخانه هيرمند بر اساس کنوانسيون ها و قراردادهاي بين المللي رودي بين المللي است که در دو کشور ايران و افغانستان جاري است و مرز بين دو کشور را تشکيل ميدهد.