چکیده:
محمدجواد مغنیه، از مفسران نواندیش لبنانی، با رویکرد اجتماعی، به تبیین آیات قرآن، بر پایی تطبیق آموزههای قرآنی با مباحث مورد نیاز جامعه و حل مشکلات اجتماعی پرداخته است. او با مشاهدی برخی نارساییهای موجود در جوامع اسلامی، بهویژه مباحث حقوقی زن و مرد، آنها را بر قرآن عرضه کرده و در پی حل مشکل و تنظیم روابط صحیح، برآمده است. در این پژوهش، دیدگاه مغنیه، دربارۀ شخصیت زن و مرد و حقوق مختص آنها در خانواده، به بحث گذاشته شده است. مغنیه، میان زن و مرد، از لحاظ سرشت و ارزش انسانی در برابر خدا، تفاوتی قائل نیست. او در تبیین حقوق مختص مرد، به پرداخت نفقه، مدیریت در خانواده، تعدد زوجات، حق مرد هنگام نشوز یا طلاق زن، اهتمام میورزد. وی در تبیین حقوق مختص زن نیز به بازشماری شاخصترین حقوق زنان، مانند مهریه، امانتداری، اطاعت همسر و حق زن در قبال نشوز مرد، توجه میکند. مغنیه، در تبیین این مسائل، به حل مشکلات اجتماعی توجه دارد؛ ولی راهکار او، همراه با پایبندی به ظاهر شریعت و عدم عدول از محکمات کتاب و سنت است؛ از این رو، میتوان تفسیر او را اجتماعی، با رویکردی سنتی - نوگرایانه دانست.
Mohammad Javad Mughniyeh, one of the Lebanese commentators, has used a social approach to explain the verses of the Qur'an, based on adapting the Qur'anic teachings to the needs of society and solving social problems. By observing some shortcomings in Islamic societies, especially the legal issues related to the rights of men and women, he has attempted to draw a correct way to set the relationship between man and woman. This paper indicates his view on man’s and woman’s personality and their specific rights in the family. Mughniyeh makes no difference between man and woman in terms of human nature and value before God. Explaining man’s rights, he focuses on Nafaqah (Financial Support), Family Management, Polygamy, Men's rights in case of divorce and woman’s Marital discord (al-Nushooz). He has represented the most prominent rights of woman, regards to woman’s specific rights, including Mahr (Dawry), trustworthiness, obeying the husband and her right in case of man’s marital discord. In explaining the aforementioned issues, Mughniyeh considers solving social problems. His solutions goes hand in hand with adhering the appearance of Shari'a and not deviating from the Book and Sunnah; hence, his interpretation can be considered social, with a traditional-modernist approach.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش، به رویکرد مغنیه در تفسیر الکاشف، دربارۀ مسائل حقوق زن و مرد، در حیطۀ خانواده، پرداخته شده است و ضمن معرفی اجمالی او و تألیف تفسیرش بهنام الکاشف، دیدگاه وی، پیرامون شخصیت زن و مرد، ذیل آیات تبیین میگردد تا به این پرسشها، پاسخ داده شود: ـ آیا از نظر مغنیه، زن و مرد، از حیث شخصیت یکسان هستند؟ ـ آیا این تساوی یا تفاوت، موجب تأثیر بر حقوق زن و مرد میشود؟ ـ مغنیه، برای بیان مسائل و حقوق زن و مرد در دنیای معاصر، از کدام رویکرد مفسران همعصر خود، بهره میبرد؟ با جستوجو در پژوهشهای صورتگرفته در زمینی تفسیر الکاشف، روشن میشود که بیشتر آنها، در راستای معرفی روش و رویکرد این تفسیر هستند که از میان آنها، میتوان از پایاننامۀ الاتجاهالتفسیری عند محمدجواد مغنیه فی التفسیرالکاشف، نگاشتۀ حیدر نورالدین، یا مقالهای با عنوان «بررسی رویکرد تقریبی مغنیه در تفسیر الکاشف»، از زهرا قائمی امیری نام برد؛ ولی در زمینی رویکرد این تفسیر به مسائل حقوق زن و مرد، پژوهشی صورت نگرفته است.
۳. دیدگاه مغنیه دربارۀ شخصیت زن و مرد از نظر مغنیه، زن و مرد، دو ركن زندگىاند که از لحاظ سرشت انسانی، تفاوتى ندارند و هركدام از این دو، جزئى است كه دیگرى را كامل مىكند و هیچكدام، از آن یک، بىنیاز نیست و همان گونه که در مردان، افراد خوب و بد وجود دارد، در زنان نیز چنین است (ر.