چکیده:
با آغاز هزاره سوم میلادی و توسعه و رشد فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات و نیز با حضور و گستردگی رسانه ها در سپهر عمومی و شئون زندگی، چارچوبی فراهم شده است که آموزش، فرهنگ، سیاست و اجتماع انسانی حول محور ارتباطات و رسانه در بستر فضای مجازی جریان یابد. از طرف دیگر، انسان قرن بیست و یکم با توجه به مشغله زیاد در عصر مدرن و نداشتن وقت کافی برای حضور در دوره های آموزش حضوری، به سبک جدیدی از آموزش به نام آموزش مجازی نیاز پیدا کرده که اکنون در سرتاسر دنیا در حال گسترش است. این پژوهش که با روش کیفی از نوع توصیفی- پیمایشی، کتابخانه ای و مشاهده مشارکتی انجام شده، با هدف آسیب شناسی آموزش های دینی و علوم اسلامی در فضای مجازی و ارائه راهکارهای ارتقای آن صورت گرفته است. همچنین مبانی نظری برای تبیین علمی پژوهش بر اساس آموزه های دینی در اهمیت تعلیم، تعلم و تبلیغ انجام یافته و در حوزه ارتباطات نیز بر اساس نظریه های ارتباطی اشاعه و نوآوری اورت راجرز، تبلیغات به مثابه گفتمان دانش- قدرت میشل فوکو، نقشهای اجتماعی ارتباطات هارولد لاسول و چارلز رایت، نقش وسایل ارتباط جمعی ویلبر شرام، نظریه آموزشی اثربخش بزرگسالان و نقش ارتباطات گرافیکی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد با توجه به ساختار نوین ارتباطی در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی دارای کارکرد، فرصت، ظرفیت مناسب و ﻧﻘﺶ تأثیرگذاری در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی سبک جدیدی از آموزش غیر حضوری و الکترونیک در حوزه آموزش دینی است؛ اما با توجه به نوپا بودن آموزش های دینی در فضای مجازی لازم است با برنامه ریزی مناسب، آسیب ها و ضعف ها شناسایی شود تا با ساماندهی و رفع چالش های موجود از این فرصت برای تحقق منویات مقام معظم رهبری در خصوص سواد فضای مجازی، اهداف آموزشی، فرهنگی، تبلیغی و احیا و گسترش تمدن اسلامی استفاده گردد.
With the beginning of the third millennium AD and the development and growth of new information and communication technologies and also with the presence and expansion of media in the public sphere and ways of life, a framework has been provided that education, culture, politics and human society around communication and media in the context. Cyberspace flows.
On the other hand, 21st century man, due to his busy schedule in the modern age and not having enough time to attend face-to-face training courses, has needed a new style of education called virtual education, which is now spreading around the world. .
This research, which has been done with a qualitative method of descriptive-survey, library and participatory observation, has been done with the aim of pathology of religious education and Islamic sciences in cyberspace and providing solutions for its promotion.
Also, theoretical foundations for scientific explanation of research based on religious teachings on the importance of education, learning and propaganda, and in the field of communication, based on communication theories of dissemination and innovation by Everett Rogers, advertising as a discourse of knowledge-power by Michel Foucault, social maps of communication. Harold LaSol and Charles Wright, the role of Wilber Schramm's mass media, the theory of effective adult education, and the role of graphic communication.
The research results show that according to the new communication structure in the era of communication and information technology; ﻣﺠﺎ has some function, opportunity, appropriate capacity and ﻧﻘﺶ influence in a new style of distance and e-learning in the field of religious education; However, due to the infancy of religious education in cyberspace, it is necessary to identify the harms and weaknesses with proper planning in order to organize and solve the existing challenges of this opportunity to fulfill the Supreme Leader's motto regarding cyberspace literacy, goals. Be used in education, culture, propaganda, and the revival and expansion of Islamic civilization.
خلاصه ماشینی:
نتایج پژوهش نشان میدهد با توجه به ساختار نوین ارتباطی در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي دارای کارکرد، فرصت، ظرفیت مناسب و ﻧﻘﺶ تأثیرگذاری در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي سبک جدیدی از آموزش غیر حضوری و الکترونیک در حوزه آموزش دینی است؛ اما با توجه به نوپا بودن آموزشهای دینی در فضای مجازی لازم است با برنامهریزی مناسب، آسیبها و ضعفها شناسایی شود تا با ساماندهی و رفع چالشهای موجود، از این فرصت برای تحقق منویات مقام معظم رهبری در خصوص سواد فضای مجازی، اهداف آموزشی، فرهنگی، تبلیغی و احیا و گسترش تمدن اسلامی استفاده گردد.
در این میان، پاسکال - فیلسوف فرانسوی- افکار عمومی را ملکه جهان میداند؛ و مکلوهان - نظریهپرداز حوزه ارتباطات- وسیله را پیام میداند، و آن را در جهانی کردن پیام، مؤثر میداند؛ از آن جهت که همه ساختار رسانهای بر این تلاشاند تا اهداف خود- که جذب سلیقه مخاطب، آموزش، تبلیغ و جهت دادن به فکر مخاطبان و حتی ساخت یک هنجار برای تعیین سبک و روش زندگی مخاطب خود است- را پیاده کنند؛ لذا بستر فضای مجازی میتواند به عنوان یک وسیله و ظرفیت برای بهینهسازی، رشد و توسعه آموزش مجازی با رویکرد دینی و نیز نیل به اهداف بلند تمدن نهضت اسلامی و اشاعه اسلام ناب محمدی9 با شگردهای مختلف رسانهای و گرافیکی به عرصه عمل برساند.
تحلیل نظریههای ارتباطی همزمان با پیشرفت بشر و بروز تکنولوژیهای جدید ارتباطی و هنری، اگر شیوه آموزش دینی، انتقال و جلوهگر ساختن پیام های موردنظر علوم اسلامی با استفاده از امکانات جدید، با جذابیتبخشی، استفاده از بستر پایگاههای وسایل ارتباط جمعی نوین، فضای مجازی و ارتباطات گرافیکی در مسیر مورد توجه جامعه هدف- به ویژه جوانان- صورت پذیرد، میتواند برای دارنده آن ایجاد قدرت کند، و منجر به ترغیب، تشویق و اقناع مخاطبان شده و اهداف تبلیغی، اطلاعرسانی و آموزشی خود را تأمین کند.