چکیده:
مسئله اصلی این مقاله، بررسی تقسیمبندی مطرح از معقولات به اول و ثانی منطقی و فلسفی و قرار گرفتن مفهوم وجود تحت عنوان معقول ثانی فلسفی است و ذیلا نقد آن و ارائه دلیل بر لزوم ارائه تقسیمبندی جدید است و هدف از این پژوهش بیان بازتعریف دقیقتر از معقولات اول و ثانی منطقی و فلسفی و تبیین قرار دادن مفهوم وجود تحت عنوان معقولات اول است. در این مقاله با اشاره به سابقه موضوع معقولات در اندیشه فلسفه اسلامی، استدلال معقول ثانی فلسفی بودن مفهوم وجود مورد مداقه قرار میگیرد و با فرض اصالت وجود استدلال میگردد که مفهوم وجود میتواند از سنخ معقولات اولی باشد.
این مقاله در عین روش بنیادی، مقاله توصیفی نیست، بلکه نقد و ارائه نظر است. در این مقاله اثبات میشود که اعتباری بودن مفهوم وجود، دلیل بر معقول ثانی فلسفی بودن آن نیست. با توجه به مرادهای مختلف وجود و جداسازی آنها از یکدیگر، نظر مختار مقاله تبیین میگردد و در پایان با توجه به اشکالات و پاسخهای مطرح در متن مقاله، بازتعریفی از معقول اول، معقول ثانی فلسفی و معقول ثانی منطقی ارائه میگردد.
The main goal in the present article is an investigation of the classification of intelligible things into logical and philosophical primary and secondary ones as well as classification of the concept of existence under primary intelligible concepts. In this article, we have referred to the background of the issue of intelligible things in Islamic philosophy to scrutinize the argument for considering the concept of existence as the secondary intelligible concept, and to argue – assuming the principality of existence – that the concept of existence can be of the type of primary intelligible concepts.
This article, while using a fundamental method, is not a descriptive one; rather, it is a criticism and presenting a view. Here, we prove that conventionality of the concept of existence does not mean it is a secondary intelligible concept. In view of the various intentions of existence and separating them from one another, the selected view of the article is explained and, finally, considering the objections and problems stated in the article, a redefinition of the philosophical primary and secondary intelligible as well as logical secondary intelligible is presented.
خلاصه ماشینی:
آیا اعتباری بودن مفهوم وجود، دلیل بر معقول ثانی فلسفی بودن آن است (همان، ص 273) یا خیر؟ آیا اساساً طبق تعریف مشهور فیلسوفان، مفهوم حقیقی داریم؟ آیا واقعاً معقولات اول، مفاهیمی هستند که حقیقت مشترک بین ذهن و خارج دارند و بین خارج و ذهن، ذاتیات این مفهوم هیچ فرقی نمیکند یا اینکه معقولات اول میتوانند بخشی از مفاهیم انتزاعی را نیز دربر گیرند؟ به عبارت ديگر آیا میتوان معقول اول را شامل ماهيت و بخشي از مفاهيم اعتباري و انتزاعی در نظر گرفت؟ اگر نظر مشهور در تقسیمبندی معقول اول و ثانی صحیح است، پس چرا برخی اشکالات به نظریه آنها در این تقسیمبندی وارد است (این اشکالات در ادامه خواهد آمد).
آنچه اهمیت دارد اين است که ماهیت، از این سنخ (مفهوم حقیقی ویا معقول اول) معرفی شده است؛ زيرا هم میتواند با وجود خارجی در خارج موجود شود و هم خود میتواند با وجود ذهنی در ذهن موجود شود بدون آنکه در حقیقت آن تغییر و اختلافی پدید آید (همان، ج 2، ص 60).
3. مهمترين دليل مشهور بر معقول ثانی بودن مفهوم وجود در این دلیل ابتدا مفاهیم از یک جهت به دو دسته حقیقی و اعتباری تقسیم میشوند و بیان میگردد مفهوم حقیقی، مفهومی است که از حقیقتی مشترک بین خارج و ذهن حکایت میکند، بهطوریکه هم میتواند با وجود خارجی در خارج موجود شود و هم خود میتواند با وجود ذهنی در ذهن موجود شود، بدون آنکه در حقیقت آن تغییر و اختلافی پدید آید و به این ترتیب به مفهوم حقیقی، معقول اول اطلاق میگردد.