چکیده:
مهر یا نحله، مالی است که بر اثر عقد نکاح، زوج بهمثابه یک تعهد مالی ملزم به پرداخت و زوجه مالک آن میگردد. قانونگذار در مواد قانون مدنی در بحث پرداخت مهریه، الزامی بر خروج مهر از دارایی زوج در نظر نگرفته و حکم این مسئله را مسکوت باقی گذاشته است. از نظر فقهی نیز دلیل محکمی دال بر لزوم تأدیه مهر از دارایی زوج به چشم نمیخورد. نوشتار حاضر در پی یافتن پاسخی به این پرسش است که آیا ثالث (شخصی غیر از زوج) میتواند تعهد به پرداخت مهریه نماید؟ اگر این تعهد امکانپذیر است، در قالب چه قراردادی متبلور میشود؟ فرض بر آن است که تقبل چنین تعهدی از جانب شخص ثالث با توجه به مبانی فقهی و حقوقی و تحت شرایطی بلااشکال باشد. در این نوشتار با استفاده از شیوه نگارش حقوقی که مراجعه و تحلیل منابع و مراجع دست اول فقهی و حقوقی باشد، نظریات متفاوتی در امکان یا عدم امکان چنین تعهدی یافت شد که با تحلیل و جمعبندی آن امکان چنین تعهدی نتیجهگیری شد.
A dowry is something that, as a result of a marriage contract, the spouse is required to pay in the same way as a financial obligation, and the wife owns it. The legislator in the articles of the civil law, in discussing the payment of dowry, has not considered the obligation to remove the dowry from the spouse's property and has left the ruling of this issue silent, and from a jurisprudential point of view, there is no strong reason to pay the dowry from the husband's property. The present article seeks to find an answer to the question of whether a third party[1] can undertake to pay the dowry and if this commitment is possible, in what form it will be crystallized. It is presumed that the acceptance of such an obligation by a third party is in accordance with Islamic jurisprudential and legal principles and under certain conditions. In this article, the researchers try to examine different theories on the possibility or impossibility of such an obligation analyzed through library research method, suggesting the possibility of such an obligation.
[1]. other than the spouse
خلاصه ماشینی:
از آنجایی که قوانین موضوعه ما هیچ اشارهای به صحت چنین تعهدی ندارد، بحث سر این است که اصولاً چنین تعهدی صحیح است یا خیر؟ در مورد اينكه آيا شخصي غير از زوج مي تواند مهريه را به عهده گيرد يا نه، بين فقها اختلاف نظر است و منشأ آن اختلاف در ماهيت عقد نكاح است كه آيا از معاوضات است يا نه؟ اگر نكاح از معاوضات باشد، طبق قاعده كلي، عوض بايد از ملك كسي خارج شود كه معوض داخل ملك او ميشود و چون در عقد نكاح، تصرف در بضع، حق شوهر است، كسي غير از شوهر نميتواند مهر را به عهده گيرد مگر در موارد استثنايي كه بهخاطر وجود نص ثابت شده است؛ مانند تزويج ولي قهري براي فرزند صغير و معسر خود.
لذا در مجموع از نظر فقها نیز تعهد به پرداخت توسط ثالث اصولاً پذیرفتهشده نیست و فقط میتوان این تعهد را در قالب عقد ضمان يا بهصورت تبديل تعهد (موضوع بند 2 ماده 292 قانون مدني) قبول کرد که بدون شك آنهم شرایط خاص خود را دارد.
د) دکتر علی تولائی، رامین پورسعید و اعظم ابراهیمی در مقالهای تحت عنوان «شرط پرداخت مهریه توسط ثالث در نکاح دائم» اشارهای کردهاند به اینکه مرد در نکاح مکلف است تا مالی را به تملک زن تحت عنوان مهریه درآورد یا آن را بهمثابه یک تعهد مالی بر عهده گیرد؛ لذا از نظر فقهی، دلیل مقننی بر اینکه مهر لزوماً باید از مال زوج خارج شود، وجود ندارد.