چکیده:
در این جستار به شیوه کتابخانهای درون مایه کار در ترانه سرایی که پژوهشی میان رشته ای بین جامعه شناسی و ادبیات است تحلیل و بررسی می شود. پس از تعریف ترانه و بررسی سیر آن در گذشته و امروز، ویژگی های ترانه های کار را می کاویم و این ترانه ها از نظر کاربرد و مضمون و محتوا طبقه بندی می شوند و به نمونه های آن ها می پردازیم. ترانه اصطلاحی عام است که به انواع قالب های شعری ملحون یا همراه موسیقی به ویژه فهلویات، دو بیتی، رباعی و تصنیف گفته می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که درون مایه کار، بخش قابل توجهی از ترانه ها را شکل داده است. این ترانه ها به بخش های ترانه های چوپانی، باغبانی، ماهی گیری، کشاورزی، قالی بافی، سربازی، دامداری و... تقسیم می شوند. زبان این ترانه ها ساده و عامیانه است و از آن جایی که این ترانه ها با کار و تلاش مردمی ساده زیست ارتباط دارد، در آن کمتر به خیال پردازی توجه شده است.
خلاصه ماشینی:
٢. فرضيه پژوهش درون مايه کار يکي از درون مايه هاي اصلي ترانه هاي محلي را با نام بردن از ابزار کار شکل داده است و در ترانه هاي کار درون مايه هاي چوپاني، باغباني، ماهي گيري، کشاورزي - شامل شالي کاري، چاي کاري، ابريشم کاري، خرمن کوبي، برنج کوبي - قالي بافي، سربازي و دامداري وارد شده است .
پيشينه پژوهش در پرتو بررسي هاي چند نويسنده ، پژوهش هايي درباره ترانه هاي کار منتشر شده است ؛ از جمله برزو جماليان در مقاله « « بررسي درون مايه ترانه هاي برزگري در استان کهگيلويه و بويراحمد » پژوهش خود را به ويژگي هاي ترانه هاي برزگري در آن منطقه محدود ساخته و به بررسي و معرفي ترانه هاي گوناگون کشاورزان که در هنگام کار درو به شکل آهنگيني مي خوانند، پرداخته است .
جهاندوست سبزعليپور نيز در مقاله « شعر کار شاليزار و تحليل محتوايي آن » ترانه هاي گيلکي شاليزار و برخي از مضمون هاي پربسامد مانند باغباني، چوپاني، ماهي گيري و چارواداري را در آن منطقه بررسي کرده است .
را در بر مي گيرند؛ البته ناميدن عنوان ترانه کار به اين معني نيست که بايد آن ها را فقط در مزرعه و موقع کار خواند، براي نمونه ترانه هايي که در شاليزار خوانده مي شوند ممکن است در جاهاي ديگر مانند رسم هاي عروسي يا تولد و...
از بين ماهي گيران فردي خوش صدا در زمان صيد کردن ماهي و ميگو يا کشيدن تور از آب دريا اين ترانه ها را که بيشتر هم داراي مضمون هاي مذهبي بوده مي خوانده است و ديگران هم زمان با کار خود، متناسب با ريتم صداي او و پاسخ خود، کار گروهي شان را انجام مي دادند.