چکیده:
بررسی روشهای مورد استفادۀ قرآنپژوهان غیر مسلمان یا به اصطلاح مستشرقان قرآنپژوه، از جدیدترین موضوعات درخور توجه در مطالعات قرآنی است. در این تحقیق تلاش شده تا برخی از مهمترین روشهای قرآنپژوهی مستشرقان، هرچند به صورت مختصر، کشف، تبیین و تحلیل شود. روشهای قرآنپژوهی مستشرقان، ضمن تاثیرپذیری از پارادایمهای فکری ـ علمی رایج در غرب و نقد کتاب مقدس، متنوع است که مهمترین آنها، یعنی روش نقد متنی و روش نقد ادبی، از زیر روشهای نقد تاریخی به معنای عام آن، روش نقد پدیدارشناسانه و روش نقد تطبیقی مدّنظر این تحقیق است. برونداد آن نیز این بوده که این روشها غالبا همان نگاه عهدینی را بدون توجه به تفاوتهای ماهوی و زمینهای قرآن وحیانی با متون عهدین تحریفشده، به قرآن کریم داشتهاند و قرآن را به مثابۀ متنی بشری تلقی کرده و روشهای سازگار با جهانبینی مادی و خاص متون بشری را بر آن تحمیل کردهاند.
The study of the methods used by non-Muslim Quran researchers or so-called Quran researcher orientalists is one of the latest topics of interest in Quranic studies. In this research, an attempt has been made to discover, explain and analyze some of the most important methods of Orientalist Qur'anic research, albeit briefly. Orientalist methods of Qur'anic research, while being influenced by the common intellectual-scientific paradigms in the West and biblical criticism, are diverse, the most important of which are the method of textual criticism and the method of literary criticism is intended. The result is that these methods often have the same Testamentary view, regardless of the essential differences and context of the revelatory Qur'an with the texts of the distorted Testaments and they have imposed methods compatible with the material (physical) and specific worldviews of human texts.
خلاصه ماشینی:
نکتهای که در مورد روشها نباید فراموش شود این است که هیچ وقت نباید تلقی شود که یک روش خاص وجود دارد که موفقیت را تضمین میکند، یا اینکه به کار بستن یک روش، ضامن موفقیت است، یا اینکه روشها فراتر از نقد هستند، یا اینکه روشهای علمیِ تثبیتشده تنها راه کسب دانش هستند و مجالی برای ظهور یک روش علمی جدید نیست (Ibid.
زیرروشهایی که در دامن نقد تاریخی به ویژه در حوزۀ نقد متون عهدینی، شکل گرفته و بر قضاوت تاریخی ناقد درباره یک متن تأثیرگذارند، عبارتاند از: 1ـ نقد متنی یا نسخهشناختی که مانند اصل روش نقد تاریخی بیشتر مبتنی بر فیلولوژی کلاسیک یا همان زبانشناسی تاریخی و تطبیقی است و به بررسی موضوع انتقال متن کتاب مقدس به زبان اصلیاش و نسخههای باستانی و نیز ترجمهها و تفاسیر مربوط به آن میپردازد (Ibid.
). از یکسو، نمیتوانند ادعا کنند که کار خود پیامبر بوده است، زیرا این یعنی معناداری آیات قرآن برای پیامبر اهمیت نداشته که ادعایی غیر قابل پذیرش است؛ از سوی دیگر، حضور توأمان نقل شفاهی و مکتوب قرآن، مانعی بر وقوع این گونه تغییرات و جابهجاییهای گسترده است که خود، ادعای وقوع آنها بعد از پیامبر را نیز دچار مشکل میکند (Ibid.
بررسی روش نقد ادبی یا سبکشناختی، یکی از زیر روشهای نقد تاریخی و نیز از یکی روشهای مورد استفاده در نقد کتاب مقدس است که عمدتاً از سوی جریان شکگرایان دربارۀ متون اسلامی از جمله قرآن، به کار بسته شده است.
کاربست این روش را میتوان در دیگر آثار خانم والدمن پیرامون معناشناسی واژگان قرآن و سیر تطور تاریخی ـ قرآنی آن نیز مشاهده کرد که بررسی وی از سیر تطور واژۀ «کفر» در قرآن کریم یکی از آن موارد است (Id.