چکیده:
امروزه طراحی مسجد در کشورهای اسلامی طراحان را با دو چالش کلیدی مواجه
میکند: از یکسو؛ اندیشهها و مفاهیم مربوط به سنت اسلام و ازسویدیگر اندیشههای
فرامدرن دھکدۂ جھانی نشانههای طرح را به سمت خود معطوف می کنند. نشانهشناسی
دانشی است که با قرائت هر متن سعی به بازشناسی و معناسازی نشانههای آن دارد. آنچه
را که بهعنوان نشانهشناسی معماری میشناسیم، زیرمجموعهای از نشانهشناسی هنر و در
سای مفاهیم آن» فاقد نمودی مستقل است. با توجه به مفاهیم نظری معماری و همسویی
با اندیشههای زبانشناختی و نشانهشناسی» نیاز به بازتولید و تدوین نشانهشناسی معماری
مش هود است. بدین منظور در این مقاله ابتدا مفاهیم زبانشناسی و نظریات نشانهشناسان
بازشناسی شده و سپس به مدلسازی آنها پرداخته شد. با این رویکرد، معماری چون
متنی فضایی خوانش شده که در پیکره خود از لایههای متعددی تشکیل شده است. این
لایهها بهصورت سیستمی و فرایندی با یکدیگر در ارتباط بوده و متن معماری را بهوجود
می آورند. اندیشههای مربوط به کارکرد، مسائل اقتصادی، زمان، مفاهیم زیباشناختی، مسائل
اجتماعی-فرهنگی» مفاهیم هرمنوتیکی لایههای سیستمی و مفاهیم مربوط به آموزش،
تجربیات، موضوعیت، کارفرما، دیدگاه معمار لایههای فرایندی معماری را شکل می دهند.
خوانش نشانهشناختی معماری، به دنبال بازتولید طرح براساس ارتباط بین این لایهها و
براساس پرداشت مخاطب استه در این مقانه پس اؤ بروسی نظریات نشانهشناسان: مدل
نشانهشناسی معماری، مبتنیبر مبانی نظری معماری و نظریات نشانهشناختی مطرح شد.
سپس مدل ارائهشده در خوانش سه بنای مساجد معاصر تهران(مسجد قدس مسجد
جامع شهرک غرب، مسجد چهارراه ولیعصر) مورد آزمون قرار گرفت. خوانش مساجد
معاصر میتواند مفاهیم سنت اسلامی و تعامل آن با دنیای امروز را بررسی کند. قرائت
این تجارب» طراحان امروز را با نحو برخورد با اصول ارزشمند سنت اسلام و بازتاب
آن در عصر حاضر آشنا می کند.