چکیده:
مناسبت میان حکم و موضوع به این معناست که هنگام شنیدن حکمی شرعی، مناسبتها و ملاکهایی برای شکل گرفتن چنین حکمی، به ذهن افراد تبادر میکند، به گونهای که به صورت امر ارتکازی عرفی در میآید. این مناسبتها، موجب تخصیص حکم یا تعمیم آن میشود. عرف و فهم عمومی بر مبنای تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام شرعی و با توجه به کشف مقاصد شریعت، به برداشتهای جدید دست یافته و ظهور جدیدی را برای نصوص به ارمغان میآورد. که این ظهورات جدید، در جهت پاسخگویی به مسائل مستحدثه راهگشا خواهد بود. مناسبتهای حکم و موضوع قراین لبی متصل میباشند که منشأ انصراف در الفاظ میگردد. در این پژوهش، ابعاد و زوایای تناسب حکم و موضوع، از جهاتِ تعریف و دلیلِ حجیت مورد تحلیل قرار میگیرد و به این پرسش پاسخ میدهد که مناسبت حکم و موضوع با چه چالشهایی روبرو بوده و راهکارهای برون رفت از آنها چیست؟ اگر چه چالشهایی از جمله تلقی یکسان انگاری مناسبت حکم و موضوع با قیاس وجود دارد ولی با تنقیح ضوابط و لوازم این قاعده و بیان تاثیر آن بر شکلگیری ظهور، میتوان از این چالشها رهایی یافت و حجیت مناسبت حکم و موضوع به عنوان یک قرینه در برداشت از ادله را به اثبات رساند.
The appropriateness between the sentence and the subject means that when hearing a religious ruling,
Occasions and criteria for the formation of such a ruling, come to the minds of people
In a way that becomes a matter of customary association. These occasions,
Causes the sentence to be assigned or generalized. General custom and understanding based on impact
Time and place in deriving the Shari'a rulings and according to the discovery of the purposes of the Shari'a, to
It achieves new impressions and brings a new emergence to texts.
These new developments will pave the way for responding to the emerging issues
Was. The occasions of the sentence and the subject matter of the lips are connected, which is the source of the cancellation
The words are. In this research, the dimensions and angles of appropriateness of the sentence and the subject, from the aspects
The definition and reason of authority are analyzed and answer the question that
What are the challenges faced by the occasion of the verdict and the issue and the solutions to get out of it
What are they? Although there are challenges such as considering the appropriateness of the appropriateness of the sentence and
The issue exists by analogy, but by refining the rules and requirements of this rule and expressing its effect
On the formation of emergence, one can get rid of these challenges and the legitimacy of the occasion
And proved the subject as a symmetry in the interpretation of the evidence.
خلاصه ماشینی:
آسيب هاي احتمالي کاربرد مناسبت حکم و موضوع در استنباط احکام اگرچه مناسبت حکم و موضوع يکي از ابزارهاي بسيار راهگشا در باب دستيابي به احکام جديد در موضوعات است و نوعي روش استنباط احکام از ادله را ارائه مينمايد، اما بايستي توجه نمود که در برخي موارد نميتوان از اين ابزار استفاده نمود، چرا که تشخيص مناسبت هميشه به گونه اي نيست که قطع و يا ظني معتبر براي مجتهد ايجاد کند، بلکه گاهي موجب شک و يا مطلق ظني ميشود که دليلي بر حجيت آن نميتوان اقامه نمود.
(حر ١٢٨ عاملي ، ١٤٠٣ق : ٥٠١) برخي از اصوليون نيز اوامر در اين رابطه را ارشادي دانسته اند به گونه اي که مخالفت با آن ها در صورتي استحقاق عقاب را فراهم ميآورد که مشتبه در واقع امر حرامي باشد(انصاري، ١٤١٦ق ، ج ١: ٣٤٢و٣٤٣) علاوه بر اين ، احکامي که از طريق مناسبت حکم و موضوع به دست ميآيد با توجه به سازوکارهايي که در اين رابطه تعريف شده است ، احکامي بيگانه از ادله قرآني و روايي نيست ، به خلاف مواردي که در رابطه با قياس اهل سنت مطرح ميگردد که با کمترين مناسبتي که ميان دو موضوع احساس مي شود حکم يکي بر ديگري بار ميشود، لذا اين اشکال بر کساني که قياس ميکنند وارد ميشود اما بر مسئله مناسبت حکم و موضوع وارد نيست ، زيرا مناسبت حکم و موضوع در واقع ابزاري براي استنباط احکام از ادله قرآني و روايي است .