چکیده:
در رابطه با حکومت از منظر قرآن مطالعات زیادی انجام شده است. اما در مورد مفهوم نوظهور حکمرانی، مدل آن و مولفههای اصلی آن کمتر پژوهشی در این زمینه به چشم میآید. از اینرو هدف اصلی این مطالعه شناخت مدل کلی حکمرانی از منظر قرآن کریم قرار گرفت. روش مورد استفاده در این گزارش روش «تحقیق موضوعی در قرآن کریم با رویکرد تفسیر قرآن به قرآن» میباشد که بر اساس آن پس از دقیق کردن موضوع و یافتن کلیدواژه مناسب، به بررسی آیات مرتبط بر اساس روش تحقیق موضوعی قرآن کریم پرداخته شد. پس از بررسیهای صورتگرفته واژه «تبعیت» برگزیده شد که در اصلِ معنا به «دنبال رفتن» و «دنبال بودن» اشاره دارد و این معنا قرابت زیادی با مفهوم محوری حکمرانی داشت. از اینرو تبعیت کلیدواژهی اصلی مطالعه قرآن قرار گرفت. در بررسی آیات از رویکری هنجاری پرهیز شد تا توجه به پیشفرضها و توصیفهای قرآنی، دلالتهای روشنتری در مورد حکمرانی برداشت کنیم. در نهایت نتایج پژوهش به صورت مدل حکمرانی در قرآن کریم در سه محور تابع، متبوع و تبعیت که ارکان «تبعیت کردن» هستند، ارائه گشت.
Many studies have been done on government from the perspective of the Qurchr('39')an. But there is less research on the emerging concept of governance, its model and its main components. Therefore, the main purpose of this article was to identify the general model of governance from the perspective of the Holy Quran. The method used in this report is the method of “Thematic Interpretation Methods of the Quran”, according to which after specifying the subject and finding the appropriate keyword, the relevant Ayahs were examined based on it. After the initial review, the word “Tabaeit” was chosen, which basically refers to “to follow”, and this meaning was very close to the central concept of governance. Hence, “Tabaeit” became the main keyword of this study. In reviewing the Ayahs, a normative approach was avoided in order to draw clearer implications for governance by paying attention to Qurchr('39')anic presuppositions and descriptions. Finally, the results of the research were presented as a model of governance in the Holy Quran in three axes of “follower”, “following” and “to follow”, which are the pillars of “Tabaeit”.
خلاصه ماشینی:
«حکمرانی خوب» به دنبال تحقق هنجارهای دهکدۀ جهانی است و با هدف خاصی در کشورهای مختلف پیگیری میشود، ولی آیا نظریههای حکمرانی رایج صرفاً منحصر در حکمرانی خوب است؟ قطعاً اینگونه نیست، ولی ادبیات ترجمهای و وارداتی، عامدانه یا غیرعامدانه، بسیار اندک به سایر نظریههای حکمرانی پرداخته است (برای نمونه بنگرید: حسینی تاش و واثق، 1393؛ حیدری، 1395؛ سالارزهی و ابراهیمپور، 1391؛ شاهآبادی و جامهبزرگی، 1392؛ محمدعلیپور و رحیمی عماد، 1392؛ ناظمی اردکانی، 1391؛ یوسفی شیخ رباط و بابایی، 1394)؛ ازطرف دیگر، امروزه گریزی از مفاهیم حکمرانی نداریم.
کویمان 11 از منظر سایبرنتیک اجتماعی، حکمرانی را «الگوی درحال ظهور برآمده از حکومت کردن 12 » میداند؛ بهعبارتی دیگر، حکمرانی همان الگو یا ساختاری است که در یک نظام اجتماعیـسیاسی بهعنوان یک نتیجه یا پیامد معمولی Lynn tautology peters Jessop Kettl Rhodes Understanding governance Stoker Sounds governance value-laden Kooiman governing تعامل بین کنشگران حاضر در آن نظام ایجاد میشود (کویمان، 1993: ص 258؛ همو، 2013).
وقتی جنبۀ رابطهای در مفهوم وسیع حکمرانی مورد توجه قرار گرفته است، برخی دانشمندان ترجیح دادهاند آن را مترادف با حکمرانی شبکهای استفاده کنند (برای مثال بنگرید: لی، 2003: ص 2؛ ووس، 4 2007: ص 24) ولی به صورت کلی سبک و سیاق رابطۀ تبعیت میتواند به سه شکل سلسلهمراتبی، بازاری و شبکهای وجود داشته باشد (رودز، 1997: ص 49)؛ بنابراین، اگرچه بسیاری از صاحبنظران حکمرانی را در معنای ضیق آن یعنی حکمرانی شبکهای بهکار بردهاند، حکمرانی در معنای وسیعتر آن شامل همۀ روابط میشود که سه گونه ایدۀ آن سلسلهمراتبی، بازاری و شبکهای هستند.