چکیده:
بسیج عمومی مردم» اشاره به گردهم آمدن مجموعهای از انسانهاء حول محور و هدفی خحاص است» که در هر کشوری و با هر آیین و
مسلکی میتواند مشاهده شود. بسیج در تاریخ کشور ایران نیز از این قاعده مستئنی نیست» به این معنا که در تمام ادوار تاریخی وجود
داشته است؛ امّا در دورة انقلاب کبیر اسلامی به شکلی بسط یافته و ماهوی» شکل پیدا کرد.
بدیهی است که به واسطة درگیری نوع حرکت بسیج مردمی بر مدار تفکر رهبران انقلابی» در انقلاب کبیر اسلامی شکل حرکت تودة مردم
از نضج و اتقان لازم برخوردار شد» و به طور کلی هر انقلابی لازمهاش بهرهگیری از بسیج مردمی است؛ آرمانی که بسیاری در رسیدن به
آن سطح از همدلی و همراهی تا رسیدن به خواسته تحقق یافته آنء ناتوان ماندند.
تاریخ این سرزمین متمدن» از شیخ فضلالله نوری» میرزا کوچکخان جنگلی و رئیسعلی دلواری تنها به عنوان معدود کسانی که در راه
بسیج همگانی تودة مردم- در عصر معاصر- علیه استبداد طبقه حاکمه به پا خواستند. نام میبرد. گروهی که در عین ایستادگیهای فراوان
خودء به تحقق آرمان اصلی نرسیدند. و البته زمینه سازان بزرگ آیندهای روشن بودند.
با توجه به رویکرد بالاء در این مقاله به دنبال تبیین تسری مفهوم بسیج در درازنای تاریخ بشری بودیم. با توجه به این هدف, با تقسیم
ادواری تاریخ به پنج دورة مختلف» از بسیج و مادهاء بسیج و هخامنشیان» در قبل از اسلام» تا بسیج و صفویان» بسیج و مشروطه و در
نهایت بسیج و انقلاب کبیر اسلامی پرداختیم.
یافتههای مقاله, که مبتنی بر رویکردی تحلیلی بود» مبین ارائه مدعایی بود» که اشاره به این داشت» که پیدایش بسیج به دورة ابتدایی
زندگی جمعی انسانها میرسد. و اینکه بسیج مفهومی مستحدثه در دورة چند دههای انقلاب کبیر اسلامی نیست» هر چند در همین دوره
و به ویژه در دوران دفاع مقدس» مفهوم بسیج به بهترین نحو از انحاء ممکن,» تعبیر و تفهیم شد.