چکیده:
توجه زیاد به ترویج اخلاق حرفهای در دو دهۀ اخیر در ایران، حاصلی بیش از نگاه ابزاری و تزیینی سازمانها و ادارات دولتی به اخلاق نداشته است. در این مقاله با روی آوردی میانرشتهای به بررسی چرایی این مسئله پرداختهایم. تجربۀ اجتماعی و تاریخی نشان میدهد که غفلت از اهمیت و نقش قدرت مدیریت، مهمترین عامل این ناکامی است. این امر ریشه در تعلیمات برخی عرفا و اخلاقیون در توجه افراطی به آفات فردی قدرت و غفلت از آثار مثبت و اجتماعی آن دارد. نگرش منفی مسیحیت به قدرت، زمینهساز توجه افراطی «نیچه» به آن و انکار دین گردید. اسلام با واقعبینی به نقش ابزاری قدرت مدیریت در اصلاح سازمانها و جوامع نگریسته و تکامل فردی و معنوی انسان را در متن زندگی اجتماعی او میداند. با این نگاه، تحصیل و حفظ جایگاه مدیریت برای افراد شایسته لازم و بخشی از فرایند تکاملی آنان است و انعطاف در برخی ارزشهای فقهی و اخلاقی ابزاری، جایز و گاهی واجب است.
خلاصه ماشینی:
هيئت رئيسه در ايفاي مسئوليتهاي اخلاقي و نهادينه كردن اخلاق، پيشبينيپذير كردن سازمان و اعتمادآفريني نسبت به آن توجه شده و اين وظايف در دوازده بند شمرده ميشود (قراملكي، 1383: 207 ـ 179) و در فصل دوازدهم، شيوههاي مؤثر ترويج اخلاق (همان: 383)، مهار و رفع موانع تغيير رفتار اخلاقي مانند بسترهاي معيشتي، تفوق اضطراب شغلي بر اضطراب بقا و زمينههاي سازماني تصميمگيريهاي غيراخلاقي، موردتوجه قرار ميگيرد، ولي حتي در مورد اخير نيز، مشكل و مانع اصلي را ناداني و چاره كار را آموزش اعضاي گروه ميداند (همان: 389) و «يادگيري» بهعنوان مقدمة تحول در سطوح مختلف روانشناختي، مديريتي، جامعهشناختي محور بحث است.
(مطهري، 1361: 48) هنگامي كه قدرت سياسي به دست مقدونيان افتاد، فلاسفة يونان چنانكه طبيعي بود از سياست روي گردانيدند و همّ خود را مصروف تحصيل فضيلت و رستگاري فردي نمودند و ديگر نپرسيدند چگونه ميتوان دولت خوب پديد آورد، بلكه پرسيدند چگونه ميتوان در جهان رذيلت به فضيلت دست يافت يا در وادي محنت به سعادت رسيد؛ (راسل، 1365: 335) با اين تفاوت كه مكتب كلبي مكتب فرار از مشكلات زندگي است و سعادت انسان را در آزادي و استغناي عملي از متاع دنيا ميداند؛ (راسل، 1365: 337؛ مطهري، 1361: 36) مكتب رواقي، مكتب مقاومت دروني است و گرچه مخالف بهرهمندي از مواهب حيات نيست، تأثيرناپذيري در برابر اقبال و ادبار حوادث را توصيه ميكند نه گريز از آنها را؛ (راسل، 1365: 370 ـ 369؛ مطهري، 1361: 47) مكتب اپيكوريسم مكتب فرار از رنجها و پناه بردن به لذتهاست و مكتب شك، مكتب تزلزل در معيارها و ارزشهاست كه معمولاً بهدنبال سختيها پديد ميآيد، (ويلدورانت، 1337: 2 / 551؛ مطهري، 1361: 47) امّا هيچكدام به مبارزه دعوت نميكنند.