چکیده:
حقوق بشر خردواژه ای است که راه خود را از اسناد بین المللی به قوانین داخلی کشورها به ویژه قوانین اساسی باز نموده است و امروزه تمامی قوانین اساسی در کنار هنجارمندی قدرت ناب سیاسی، موازین حقوق بشری بسیاری را در خود گنجانده اند چه در غالب حقوق نسل اول (حقوق مدنی و سیاسی) و چه در غالب حقوق نسل دوم (حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی) اما در کنار این دو اخیرا حقوق نسل سوم (حقوق همبستگی) نیز در متن قوانین اساسی بسیاری از کشورها رخ نمایانده است که یکی از مصادیق بارز آن حق بر محیط زیست است. حقی که جز حقوق بنیادین و زمینه ساز بروز و تجلی سایر حقوق ابنای انسانی است و در بسیاری از قوانین اساسی به شیوه های گوناگونی بیان شده است. در این مقال برآنیم تا مفاهیم و بن مایه های محیط زیستی مندرج در متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری پنجم فرانسه را مورد مداقه بیشتر قرار دهیم تا نظاره گر بینش قانون گذاران اساسی این دو نظام حقوقی پیرامون محیط زیست، حق بر محیط زیست و عناصر مرتبط با آن ها باشیم.
Human rights are the cornerstone that has opened its way from international documents to the domestic laws of the countries, in particular the constitution laws, and today all the constitution laws, along with the normality of pure political power, have included many human rights standards, including most of the rights of the First generation (civil and political rights) and most of the rights of the second generation (economic, social, cultural rights), but along with these two, recently, the rights of the third generation (solidarity rights) have also been embodied in the constitution laws of many countries, that one of the obvious examples of that is right to the environment. A right that is fundamental to the emergence and manifestation of other human rights and is expressed in many constitution laws in various ways. In this article, we will focus on the concepts and environmental considerations contained in the text of the Constitution of the Islamic Republic of Iran and the fifth Republic of France in order to look at the perceptions of the basic legislators of these two legal systems on the environment, the right to the environment and The elements associated with them.
خلاصه ماشینی:
»(رمضاني قوام آبادي، شفيق فر،٢٥٨،١٣٩٥) در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران در اصول متعددي به مفاهيم زيست محيطي اشاره شده است از جمله در اصل چهل و پنجم که عناصر محيط زيستي و چگونگي اداره آنان را مورد توجه قرار داده است ١ و در اصل چهل و هشتم نيز از مفهوم عدالت محيط زيستي سخن به ميان آمده و قانون گذار اساسي اين مفهوم را در نظر داشته که استفاده از منابع طبيعي و سرمايه هاي ملي بايد براي همه مردم و بدون هيچ گونه تبعيضي باشد.
٣- مفاهيم توسعه پايدار و حق توسعه در قانون اساسي ايران و فرانسه توسعه که به معناي «بهره گيري از منابع به منظور ايجاد زيرساخت ها و شرايط مادي پيشرفت يک جامعه به ويژه از نظر دسترسي به علوم و فناوري و همچنين ايجاد ساختارهاي اقتصادي و صنعتي است که فعاليت و دستاوردهاي آن ها، نيازهاي اساسي مردم در روند زندگي عادي را تامين مي نمايد» (رمضاني قوام آبادي، شفيق فر،٢٤٣،١٣٩٥) در سياقي زيست محيطي همراه با پايداري است و توسعه پايدار يکي از مباحث مرتبط با محيط زيست است و به اين معنا است که نسل هاي کنوني بايد به گونه اي از محيط زيست و منابع طبيعي استفاده نمايند که نسل هاي آينده نيز بتوانند از آن ها بهره مند شوند و استفاده نسل کنوني سبب از بين رفتن و در نتيجه باقي نماندن آن براي آيندگان نگردد.