چکیده:
مطلوب هر آن چیزی است که آدمی خواهان و طالب آن است. شناخت مطلوبهای بشری به فرد کمک میکند تا به جای نزاع بر سر مطلوبهای اجتماعی، فردی و جمعی به دنبال کسب مطلوبهای اخلاقی و روانشناختی باشد تا زندگی معناداری داشته و به مطلوبهای ذاتی خود از جمله آرامش برسد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مهمترین مطلوبهای بشری از دیدگاه روزبهان بقلی با توجه به انتزاعی و انضمامی بودن گزارهها پرداخته است. انتزاع و انضمام گزارهها که همان درجۀ کلّیّت و جزئیّت آنهاست در گفتمان ادبی عرفانی حائز اهمیت است؛ خصوصاً از این نظر که آیا عرفا با کلیگوییهای خود پیروانشان را بلاتکلیف ساختهاند یا با انضمامی کردن مطالب بر میزان قطعیت کلام خود افزوده و آنها را در مسیری مشخص رهنمون کردهاند. روزبهان در عبهرالعاشقین با زبانی استعاری تجربیاتش را تصویرگری کرده و در شرح شطحیات، متنی واقعگرایانه برای تفسیر متونی فراواقعگرایانه ارائه داده و هر دو متن را با انواع روشهای توصیفی، انضمامی ساخته است. وی مجموع مطلوبهای اجتماعی فردی و جمعی را مطلوبهای بالغیری میداند که باید در خدمت کمالجویی و کسب مطلوبهای اخلاقی مانند عشقورزی قرار گیرند تا انسان را به مطلوبهای ذاتی و روانشناختی مانند آرامش و معنایافتگی رهنمون سازند.
Every human being has aspirations and desires that seeks them. Recognition of human desires helps the individual to seek moral and psychological desires instead of quarreling over social, individual, and collective desires in order to have a meaningful life and achieve his/her innate desires, including peace. This article uses a descriptive-analytical method to examine Rouzbahan Baghli's view on the most important human desires. The abstraction and concreteness of propositions that represent their individuality and universality are important in mystical literary discourse. The question is whether the mystics have confused their followers with their universal propositions or have increased the certainty of their words with concrete sentences and guided their followers in a certain direction. Roozbehan has presented his experiences in metaphorical language in Abhar al-Ashiqin, and in Sarh al-shathiyyat, he offers a realistic method for interpreting surrealistic subjects and writes both texts concretely using a variety of descriptive methods. According to him, individual and collective social desires should be for perfection and the acquisition of moral desires, such as loving, and lead man to intrinsic and spiritual desires such as peace and meaning.
خلاصه ماشینی:
اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي مهم ترين مطلوب هاي بشري از ديدگاه روزبهان بقلي با توجه به انتزاعي و انضمامي بودن گزاره ها پرداخته است .
طرح مسأله بررسي انتزاع و انضمام گزاره ها در گفتمان ادبي عرفاني از اين نظر اهميت دارد که آيا عرفا با گزاره هاي انتزاعي پيروانشان را بلاتکليف ساخته و يا با گزاره هاي انضمامي مسيرشان را مشخص کرده اند؛ همچنين شناخت مطلوب هاي بشري، انسان را به انتخاب هاي معقول تري رهنمون ميسازد که نتيجۀ آن کاهش اضطراب و نزاع افراد جامعه بر سر مطلوب هاي اجتماعي، فردي و جمعي است .
باقري خليلي (١٣٨٨)، در مقالۀ «مباني عيش و خوشدلي در غزليات حافظ شيرازي»، مطلوب هاي اخلاقي و روان شناختي را عناصر معنادار زندگي دانسته که جزئي از طبيعت زندگي انسان هستند و معنوي زيستن را تنها راه بشر براي رسيدن به شادي و آرامش معرفي کرده است .
نظر عرفا تنها به بالاست و انسان را در برابر خلق قرار نميدهند، ازاين رو اين مطلوب اخلاقي نيز تنها براي خدا اعمال ميشود و روزبهان آن را در محل اطاعت نام برده ، اما توضيحي دربارة چگونگي آن نداده است .
روزبهان به کمک تعابيري چون سماع ، رود و سرود به بيان مصداق هاي ظاهري شادي پرداخته و مفهوم انتزاعي شادي را انضماميتر کرده است : توصيف انضمامي: «شاد باش ، اي مقتول عشق «ألست »، هان که جان به جانان خواهد پيوست ...
"Barrasī-ye Tašbīhāte Hozeh-ī-ye Ešq dar Abharo al-āšeqīn Rūzbehān Baqlī".