چکیده:
معاونت در جرم آن است که شخصی، مرتکب یا مرتکبان اصلی جرم را که در انجام عنصر مادی جرم
مداخله مستقیم داشته اند؛ در قالب تحریک، ترغیب، تهدید، تطمیع، به کار بردن دسیسه، فریب و نیرنگ،
تهیه وسایل ارتکاب جرم، ارائه طریق ارتکاب جرم و یا تسهیل وقوع جرم یاری نماید. معاونت، جرم
مستقلی نیست؛ بلکه جرم بودن خود را از جرم اصلی عاریه میگیرد. حقوقدانان در مورد تحقق
«معاونت درجرائم عمدی»، به عنوان کاملترین نمونه معاونت، اتفاق نظر دارند؛ اما درباره امکان تحقق«معاونت درجرائم غیرعمدی»غالبا تردید کردهاند. جرم دانستن معاونت در جرائم غیرعمدی، با توجه به نصوص قانونی موجود در نظام حقوقی ایران دشوار مینماید. فارغ از نظر قانونگذار، معاونت در جرم غیرعمدی در حوزه نظری با چالش هایی جدی مواجه است؛ از سویی اصل عمدی بودن جرم که معاونت را نیز در برمی گیرد؛ موجب شده است که مصادیق جرائم غیرعمدی در قوانین کیفری انگشت شمار باشد.
خلاصه ماشینی:
برخي جرم ها مانند قاچاق و صدور چک پرداخت ناشدني که با عنوان جرم هاي مادي صرف شناخته ميشود؛ نيز ميتواند بدون وجود عمد تحقق يابد و اين در حالي است که از منظر اخلاقي، رفتار مادي به تنهايي نميتواند جرم غيرعمدي را پديد آورد؛ زيرا جرم غيرعمدي به هر تقدير جرم است و بايد بتوان معاونت در جرائم غيرعمد / ٤٩ سوءنيتي براي آن شناسايي کرد.
سخن گفتن از معاونت در جرائم غيرعمدي، نيازمند آن است که ابتدا از جنبه نظري، امکان تحقق آن در نظامي منسجم نشان داده شود و سپس ، مصاديقي واقعي از آن که حقوق جنايي نميتواند نسبت به آنها بيتوجه باشد؛ معين گردد و در پايان ، فايده اي براي جرم دانستن معاونت در جرائم غيرعمدي متصور باشد (محمدي و عباس زاده امير آبادي، ١٣٩٧).
معاونت در جرائم غير عمد طبق تبصره ماده ١٢٦ قانون مجازات اسلامي، براي تحقق معاونت در جرم ، وحدت قصد و تقدم زماني بين رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است و فرد علاوه بر قصد ارتکاب جرم ، بايد بداند بين فعل او و نتيجه فعل مجرمانه ، رابطه سببيت وجود دارد.
اساسا گفته ميشود که معاونت در جرائم غيرعمدي متصور نيست چون در جرائم غيرعمدي، قصدي وجود ندارد که بتوان در آن وحدت قصد بين معاون و مباشر را تصور نمود و معاونت در جرم با ارتکاب اعمال و افعال ايجابي يا مثبت واقع ميشود؛ بنابراين ، نيازي به توضيح ندارد که در اينجا منظور از عنصر معنوي در جرايم عمدي است و نه جرايم غيرعمدي (محمدي و عباس زاده اميرآبادي، ١٣٩٧).