چکیده:
پژوهشهای گوناگونی که دربارة قصههای عامۀ ایرانی صورت گرفته، بیشتر متمرکز بر تحلیل ساختار روایت و بررسی کیفیت عمل «قهرمانان» قصه بوده است. در این پژوهش، با استناد به مجموعهقصههای گردآوریشده توسط فضلالله مهتدی (صبحی) که با عنوان افسانههای کهن انتشار یافته است، چهار قصه بهعنوان مطالعۀ موردی برگزیده شد تا براساس نظریههای روایتشناسان معاصر بررسی شود. پژوهش حاضر مشخصاً بر «کنش ضدقهرمان» در این قصهها تمرکز یافته و هدفش این است که آشکار کند بهرغم نمونهوار بودن شخصیتها در این قصهها، زنجیرهای از کنشهای خصومتآمیز چگونه و با چه کیفیاتی، توسط کنشگرانی فعال و ارادهمند با روشهای گوناگون خلق شدهاند. پرسشهای اصلی مقاله به این شرحاند: زنجیرة شرارت بر شالودة کدام رشته از کنشهای مشترک ضدقهرمانان در قصههای عامه شکل میگیرد؟ بسامد کنشهای همنهاد چگونه میان کنش و شخصیت رابطة استلزام پدید میآورد؟ روش گردآوری اطلاعات کتابخانهای و روش تحقیق هم توصیفی ـ تحلیلی است. دستاورد تحقیق حاضر این است که بهصورت ابداعی براساس زنجیرة کنشهای مشترک ضدقهرمانان، بسامد الگوهای کنش آنان را طبقهبندی و جدولبندی کرده و تشابهات کنش آنان را با روشی مقایسهای بازنمایانده است. نیز به این نتیجه رسیده است که باوجود کنشهای مشابه و مشترک و تولید انواع «شرارتهای یکسان» توسط ضدقهرمان در قصههای عامه، برمبنای نظریۀ ساختگرایان، محتوای کنش آنان، از رفتار نهادین شخصیتهای ضدقهرمان در این قصهها پیروی میکند.
The coincidence antagonists action in a selection of Iranian folk-tales (with a special attitude towards structural narratology) Saboureh Rangraz1 Dr. Asqar Fahimi Far2 Dr. Ebrahim Khodayar3 In this research, four Iranian tales have been selected as a case study deposit to be checked according to theories of contemporary narratives, actions, with a special attitude to “similarities between the action of antagonists characters in folk-tales. The present research focuses specially on “antagonists actions” in these folk-tales and aims to reveal that similar action in these stories how and with what qualities of the stories have been created by storytellers in a variety of ways despite the characters of these stories. The main question of this article is that what are the fundamental similarities between the actions of antagonists characters in Iranian folk-tales? In what basis do these antagonists actions form? This research intends to classify the frequency of action patterns in antagonists characters and reveal the similarities in their actions in a comparative way. The present research using the collected library information during the analytical and descriptive research stages, concludes that in spite of the existence of similar and common actions and the production of all kinds of “identical evils” by antagonists in folk-tales, the content of their actions follows the inhuman behavior of antagonists characters in these stories. 1. Graduated Master from the Research of Art, Tarbiat Modares University. (Corresponding Author) 2. Associate Professor of Research of Art. Tarbiat Modares University. 3. Associate Professor of Persian Literature. Tarbiat Modares University.
خلاصه ماشینی:
بنابراين براي نخستين بار طبقه بندي کيفيت کنش هاي روايي و مجموعۀ اعمال و رفتار شخصيت هاي ضدقهرمان در چند قصۀ عامه در جدول هايي ابداعي دسته بندي و تفسير شده است .
3 پرسش هاي مقاله عبارت اند از: ـ زنجيرة شرارت بر شالودة کدام رشته از کنش هاي مشترک ضدقهرمانان در قصه هاي عامه شکل ميگيرد؟ ـ بسامد کنش هاي هم نهاد چگونه ميان کنش و شخصيت رابطۀ استلزام پديد ميآورد؟ ـ براساس ديدگاه روايت شناسان ساخت گرا، جايگاه ضدقهرمان در الگوي «حوزه هاي کنش » چگونه تعيين ميشود؟ با توجه به پرسش هاي مزبور، فرضيۀ پژوهش اين است که بسياري از شخصيت هاي قصه هاي عامه داراي خصوصيات نمونه وار و يکساني هستند و کنش آنان نيز بر همين مبنا، غالبا تيپيکال و قابل پيش بيني است .
بدين سان ، در قصه هاي عامه ميتوان شاهد آن بود که شخصيت ضدقهرمان بر شالودة کنشگري خود اهميت مييابد؛ به اين معنا که يا روايت با نخستين اقدام و کنش او آغاز ميشود يا او همچون مانعي دربرابر خواست قهرمان ، از ابتدا يا ميانۀ قصه ، دست به عمل و کنشگري ميزند.
Tarbiat Modares University Received: 18/05/2019 Accepted: 5/07/2019 Abstract In this study, four Iranian tales have been selected as cases of study to be analyzed based on the theories of contemporary narratives focusing on the similarities among the antagonists' actions.