چکیده:
بررسی مسئولیت مدنی مالکان در قبال آسیبهای آتشنشانان هنگام عملیات امدادرسانی سابقۀ دیرینهای در ایالات متحدۀ امریکا دارد. در این نظام حقوقی عموماً در پروندههای مطروحه در این خصوص، به قاعدۀ آتشنشان استناد گردیده که بهموجب آن، آتشنشانان از حق دریافت خسارت از مالکان و متصرفانی که تقصیر آنها موجب ایجاد حریق یا حوادث دیگری شده است، ممنوع هستند. لیکن به جهت انتقادات وارده، این قاعده در برخی ایالات نسخ شده یا استثناهایی آن را محدود کرده است. برخلاف ایالتهای امریکا، در حقوق ایران، مطالعات منسجمی در این زمینه صورت نگرفته است. لذا بررسی موضوع تنها باید با توجه به قواعد عمومی مسئولیتمدنی صورت پذیرد. تحلیل این قواعد حاکی از آن است که در موارد تسبیب، آتشنشانِ آسیبدیده بابت صدماتی که مرتبط با علت اصلی حضور وی در صحنۀ حادثه است، حق دریافت خسارت ندارد. لیکن در مورد صدمات غیرمرتبط با علت اصلی حضور وی در حادثه، در صورت ورود آتشنشان به إذن مالک، مسئولیت مالک از نوع مسئولیت محض و در صورت ورود با إذن قانونی، مسئولیت وی مبتنی بر تقصیر خواهد بود.
Investigating the owners' civil liability to injuries of firefighters during rescue attempts has a long history in the United States. In this legal system, the firefighters generally are prohibited from recovering damages from owners and occupants who their negligence has caused a fire or other accidents. This rule commonly is called the fireman's rule. However, Because of lawyers’ criticisms of that rule, it has been rejected or exceptions has restricted it in some states. Unlike the United States, there have been no coherent studies in this area in Iranian law. Therefore, the analysis of the issue is possible only with the generalities of civil liability. The analysis of these generalities shows where the fireman’s injuries are the result of the owner's indirect loss (tasbib), the firefighter will not be entitled to damages for injuries related to the essential reason of his presence at the scene of the accident. But if the injuries are not related to accident required presence of him in the scene, he will be strictly liable of the damages, provided that the firefighter enters land with the permission of the owner. but if he enters land with the legal permission, his liability will be based on fault.
خلاصه ماشینی:
حال درصورتي که يکي از مأموران در حين عمليات آسيب ببيند و براي جبران صدمات خود اقامۀ دعوا نمايد اين پرسش ها ممکن است مطرح شود: آيا آتش نشان از مالک ملکي که با تقصير موجب ايجاد آن حادثۀ اضطراري شده است حق دريافت خسارت دارد؟ آيا تقصير مالک ساختمان در ايجاد حادثه ميتواند مبنايي براي مسئوليت مدني مالک در قبال آتش نشانان قلمداد شود؟ اگر مالک ملک در ايجاد حادثه مدخليتي نداشته باشد، لکن پس از حضور مأموران ، آنها را از خطرهاي حين عمليات نجات با اطلاع از وضعيت ملک آگاه نسازد و امدادرسانان بر اثر آن دچار صدمه شوند، آيا جهت دريافت خسارت حق مراجعه به مالک را دارند؟ در مقالۀ حاضر، ما درصدد پاسخگويي به اين پرسش ها از منظر حقوق امريکا و ايران هستيم .
به تعبير ديگر درصورتي که وقوع حادثه اي ناشي از تقصير فردي باشد و جهت امدادرساني از آتش نشانان طلب امداد شود و پس از حضور مأموران در صحنه ، آسيب جسماني ناشي از آن حادثه بر آنها وارد شود، به موجب قاعدة آتش نشان حق آنها براي دريافت خسارت زيان وارده محدود ميشود و حق دريافت خسارت از فرد مقصر در ايجاد حادثه را ندارند (٧٥٠-٧٤٩ :١٩٨١ ,Mitchell Hamline School of Law).
لذا متصرفان هيچ تکليفي نسبت به آتش نشانان براي اجتناب از ايجاد حريق يا ايمن نگه داشتن ساختمان هايشان از خطرهاي ديگر حتي نامرتبط با حريق نداشتند ( Mitchell Hamline School ٧٥٢ :١٩٨١ ,of Law)، جز اينکه نسبت به خطرهاي پنهان موجود در ملک پس از حضور آنان در صحنۀ حادثه ، آگاهي لازم را بدهند (٨٤٩ :١٩٩٤ ,Fanzlaw) و از ايراد آسيب هاي عمدي يا بسيار بياحتياطانه بر آنها اجتناب نمايند (٩ :٢٠١٧ ,In the Supreme Court of the State of Kansas).