چکیده:
این مقاله به تبیین اصول بلاغت و فصاحت در شعر کودک پرداخته است. آنچه شاعر کودک با
حفظ کودکانگی» برای ایجاد کلامی روان, آسان و شاعرانه به آن نیاز دارد. ابتدا بسامد و فراوانی
استفاده شعرا از علم معانی تا بیان و بدیع» طرح شده» سپس شیوة درست و نادرست کاربردی آنها
مطرح گردیده است. همچنین نمونههایی از مشکلات بلاغی رایج در شعر کودک ارائه شده است و
پرکاربردترین شیوههای بلاغی در شعر کودک طرح گردیده و با مقایسة نمونههای مناسب و
غیرمناسب» اصول بلاغت و فصاحت شعر کودک بیان شده است. براساس این پژوهش» شیوه و
میزان به کارگیری انواع علوم بلاغی با در نظر گرفتن دایرة لفات و فهم کودک و آنچه مخل
فصاحت در شعر کودک است» مطرح گردید. مبنای کار این پژوهش براساس نظریّهها و اصول
بلاغی است که در تحقیقات پایهای شعر نگاشته شده و شیوه کتابخانهای به کارگرفته در این
پژوهش با توجّه به جامعه آماری آن و نتایج به دست آمده جزو پژوهشهای نادر در این حوزه به
شمار میرود و شیوه نامهای برای استفاده شعرا در سرودن شعر کودک ارائه میدهد.
خلاصه ماشینی:
در این زمینه سؤالات ذيل مطرح مي شود كه: 1ـ چگونه می توان این گره های صناعی را ساده کرد؟ 2ـ چطور باید از اصول و فنون بلاغت پیروی کرد؟ 3ـ کدام صنعت ادبی، مناسب به کارگیری در شعر کودک است؟ پیشینۀ پژوهش تاکنون پژوهشهای بسیاری با موضوع بلاغت در چارچوب مقاله نوشته شده است؛ که بسامد و فراوانی فنون بلاغی و فصاحی چند شعر از یک یا چند شاعردر آنها مطرح گردیده و مورد بررسي قرار گرفتهاند؛ مانند مقاله مظاهر نیکخواه (1391)، « بازتاب تشبيه در شعر كودك، مطالعة موردي كتاب شعر كود» در فصلنامة پژوهشهای نقد ادبي، محرّمي و همكاران، (1396)، «بررسي و تحليل عيوب فصاحت در شعر كودك»، در فصلنامة مطالعات زباني بلاغي، عبّاس باقينژاد، (1397)، «پيوند بلاغت و ابعاد و صفت در شعر هشت شاعر كودك»، در فصلنامة ادب فارسي، علي ارمغان، (1395)، « بررسي ساختاري حسّ آميزي در شعر كودك و نوجوان»، در فصلنامة پژوهشهاي ادبي و جعفر ابراهيمي، (1378)، «چهرة ديگر شعر كودك – كتاب ماه و كودك و نوجوان»، در فصلنامة بهار ادب.
استفاده از چند شیوۀ بلاغی کنار هم یا شرح یک صنعت ادبی و استفاده از موقعیّتها و توصیفهای کودکانه و قابل فهم، در سهولت درک مخاطب تأثیر بسزایی دارد و شعر به مراتب تأثیرگذارتر میشود؛ چون با این کار شاعر هم بلاغت را مدنظر داشته، هم تلاش کرده فصاحت کلام حفظ شود: ـ چاقو تو آشپزخونه گرم کاره/ اون جا که باشه خطری نداره (رحماندوست: 1392) شاعر با جان بخشیدن به چاقو و فانتزی ایجاد شده سعی کرده ذهن کودک را مهیّای دریافت نکتهای آموزشی کند و برای برجستهتر کردن این فن، آن را با کنایۀ «گرم کار بودن» همراه کرده است.