چکیده:
نقش محیط زیست امروزه بعنوان یکی از مباحث مهم و اساسی و حقمسلم هر شخصی به شمار میآید. دنیای امروز رویه نظام سلطه در دنیا و استفاده از تکنولوژی پیشرفته در تسخیر عالم طبیعت در سوء استفاده از آن به نفع نظام سلطه و سلطه گران و منافع اقتصادی، نظامی و صنعتی به جایی میرسد که کل جهان را در معرضآسیبو تخریب قرارداده است. در نظام حقوقی ایران نیز که حدود بیش از نیم قرن سابقه محیط زیستی دارد، نقش کنشی سازمانهای غیردولتیدر خصوصحفاظت از محیطزیستانکارناپذیر است؛ در حالیکهسازمانهای غیر دولتی در خصوص مسائلی چون بهداشت، توسعه و محیطزیست بیشتر به مثابه ی همکار دولتها تلقی میشوند. اما در مرحلهی واکنشی همچنان خلاءهای بسیاری وجود دارد؛ که باید بسترهای مناسبی برای مشارکت فعالانه ی این بازیگران در دادخواهی زیست محیطی فراهم شود؛ واردنمودن مکانیزمهای پیشگیری از آلودگی محیط زیست مانند توسعهو ترویج آموزشو اطلاع رسانی، توقف آلایندههای محیطزیست وضع تضمینات کیفریبرای آلایندگان، درقوانین موضوعه کشورها و اسناد بین المللی ضروری به نظرمیرسد. باتوجه به ضررهای وارده به محیط زیست توسط انسان بایدگفت که مهمترین شیوههای پیشگیری زیستی، پیشگیریهای وضعی و اجتماعی میباشند که باایجادتغییردرمحیط فیزیکی وشیوههای نظارت وکنترل، درصددکاهش آمارجرم است. راهبردهای این شیوهها، اولا خشکاندن ریشههای ارتکاب جرم و بخشی برتغییرات محیطی، بخشی برکنترل بزهکاران وبخشی دیگرنیزبرحفاظت ازبزه دیدگان تمرکزیافته استدر این میان تعداد گستره جرایم زیست محیطی ناشی از آلایندگیها به مراتب بیشتر از تخریب و انهدام میباشد. صرفنظر از آنکهمبنای دوگانه مزبور دارای مفاهیم و ویژگیهای کلی مربوطه به خود میباشند، جرایمی که زیرمجموعه آنها قرار دارند نیز به نوبه خود مفاهیم و خصوصیات خود را دارند که در هنگام تجزیه و تحلیل آن جرایم، بایستی به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار گیرند.
خلاصه ماشینی:
صرفنظر از آنکهمبنای دوگانه مزبور دارای مفاهیم و ویژگیهای کلی مربوطه به خود میباشند، جرایمی که زیرمجموعه آنها قرار دارند نیز به نوبه خود مفاهیم و خصوصیات خود را دارند که در هنگام تجزیه و تحلیل آن جرایم، بایستی به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار گیرند واژگان کلیدی: محیطزیست، پیشگیری اجتماعی ازجرم، پيشگيري وضعی-جرم، تخریب محيط زيست، حفاظت از محیط زیست بخش اول: مبانی و اصول جرم انگاری جرایم زیست محیطی محيط زيست دردومفهوم بکاربرده مي شود يکي مفهومي که از علوم طبيعت ناشي مي شود وتحت عنوان «محيطزيست طبيعي»معرفي شده وديگري در تعامل باسازوکارهاي انساني است که با عنوان «محيط زيست انساني» از آن نام برده مي شود وهر دو عنوان فوق طيف گسترده اي از موضوعات مختلف راتحت پوشش خود دارد.
به عنوان مثال در بند ج ماده 22 قانون حفاظت و بهره برداري از منابع آبزي جمهوري اسلامي ايران عنوان شده است كه شركت سهامي شيلات ايران مي تواند صياداني كه مرتكب جرم و يا جرایم مذكور در آن بند شده اند را به دادگاه معرفي كرد بخش پنجم: اقتضائات نظام مسئولیت وجبران خسارت محیط زیستی امروزه مسئولیت ناشی از خسارات محیط زیست اقتضائات خاص خود را می طلبد که بطور خلاصه می توان به چند مورد آن اشاره کرد: ایجاد مسئولیت تضامنی بین تولید کنندگان و حاملان مواد خطرناک: این مکانیزم می تواند در جبران خسارت زیان دیدگان و ترمیم آسیب های محیط زیست مفید می باشد.