چکیده:
روششناسی تحقیق در مدیریت اسلامی، یکی از مسایل مهم و بحثانگیز در تدوین مدیریت اسلامی است. این مقاله در پی آن است تا نشان دهد یکی از عوامل تاثیرگذار بر روششناسی تحقیق در مدیریت اسلامی، معنا و تعریفی است که برای آن در نظر گرفته میشود. در این پژوهش، برای گردآوری اطلاعات، از روش کتابخانهای، و در بررسی آن از روش تحلیل عقلانی و استنتاجی استفاده شده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که متناسب با معنا و تعریفی که برای مدیریت اسلامی در نظر گرفته میشود، روش مطالعه و تحقیق در آن نیز گاهی اجتهادی، گاه تاریخی تحلیلی، گاه تجربی و گاه نیز ترکیبی از روشهای مختلف معتبر خواهد بود. بر این اساس، پیش از آغاز مطالعه و تحقیق برای تدوین دانش مدیریت اسلامی، باید معلوم بداریم که معنا و تعریف مورد نظر ما از مدیریت اسلامی چیست؛ چراکه نمیتوان با هر معنا و مفهومی از مدیریت اسلامی، از هر روشی برای مطالعه و تحقیق در آن بهره جست.
Research methodology in Islamic management is one of the important and controversial issues in formulation of Islamic management. This study seeks to show that one of the factors influencing the research methodology in Islamic management is the meaning and definition that is considered for it. In this research, the library method has been used in collecting the data, and in analysing the data, the method of rational and inferential analysis has been used. The findings of the research show that in accordance with the meaning and definition that is considered for Islamic management, the method of study and research in it will be sometimes ijtihad, sometimes historical-analytical, sometimes experimental, and sometimes a combination of different methods. Accordingly before beginning the study and research for formulating the Islamic management knowledge it must make known what is the meaning and definition of Islamic management; because it is not possible to use any method of studying and researching it for any meaning and concept of Islamic management.
خلاصه ماشینی:
البته از ديرباز پيوسته اين مناقشه وجود داشته و دارد که آيا روشهاي مرسوم در علوم تجربي و طبيعي، در علوم انساني هم کارساز است و ميتواند بهکار گرفته و استفاده شود يا خير؟ با صرفنظر از اين مناقشه و پذيرش و اعتبار روش موسوم به «روش تجربي» براي مطالعه و پژوهش در علوم انساني، طبق اين معنا از مديريت اسلامي، اگر دانشمندان مسلمان مسائلي را در حوزۀ دانش مديريت صرفاً با استفاده از روش تجربي (و بدون استناد به هيچ يک از آموزههاي مطرح در آيات و روايات و سيره و معارف اسلامي) بررسي و مطالعه کرده و به گزارهها و نظريههايي دست يافته باشند، بر آنها عنوان مديريت اسلامي اطلاق خواهد شد.
اکنون با توجه توضيحات مذکور دربارۀ اين معنا و تعريف از مديريت اسلامي، روشن است که در اينجا نيز مثل معناي اول و دوم، براي توليد و تدوين دانش مديريت اسلامي، محدوديت روشي وجود ندارد و همۀ روشهاي معتبر ميتوانند مورد استفاده قرار گيرند؛ و تنها نکتۀ مهم اين است که نتايج حاصل، با آموزههاي ديني و اسلامي مخالف نباشد.
بر اين اساس ميتوان گفت، مديريت اسلامي دانشي است که هماكنون بالفعل وجود دارد و گرچه روش اصلي در مطالعات آن تا کنون تجربي بوده، اما در ادامه، روشهاي مختلف ديگر (از جمله استفاده از آموزههاي ديني و رجوع به آيات و روايات اسلامي و سيرۀ معصومين() نيز ميتواند بهکار گرفته شود و براي توليد دانش مديريت اسلامي هيچ محدوديت روشي وجود ندارد.