چکیده:
اﺗﺨﺎذ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎی ﻋﺎدﻻﻧﻪ از ﺳﻮی ﻧﺎدرﺷﺎه ﺑﺮای ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﻢ و اﻣﻨﯿﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻄﻠﻮب در ﺟﺎﻣﻌﻪ آن ﻋﺼﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎ از ﺳﻮی ﻧﺎدرﺷﺎه، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻗﺮاری اﻣﻨﯿﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺸﺪه، ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮی زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ از رﻓﺘﺎر و ﺧﻠﻘﯿﺎت وی را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺼﺮ اﻓﺸﺎری ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺖ. ﻧﺎدر ﻣﺠﺮﻣﺎن را ﺧﻮاه از ﻃﺒﻘﻪ اﺷﺮاف و ﺧﻮاه از ﻃﺒﻘﻪ ﻋﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺠﺎزات ﻣﯽﮐﺮد. اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺮای ﺑﺮﻗﺮاری اﻣﻨﯿﺖ ﺑﻮد و ﻫﻢ ﺑﺮای ﻋﺒﺮت ﮔﺮﻓﺘﻦ دﯾﮕﺮان و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺧﺰاﻧﻪی ﺧﻮد ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ دﭼﺎر ﺣﺮص و ﻃﻤﻊ ﻓﺮاوان ﺷﺪه ﺑﻮد. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، اﻧﻮاع ﻣﺠﺎزاتﻫﺎی ﺧﺸﻦ، ﺑﯽرﺣﻤﺎﻧﻪ و ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻧﺎدرﺷﺎه در ﻋﺼﺮ اﻓﺸﺎری ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ دوره، ﻧﺎدرﺷﺎه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﺎزات را ﺧﻮد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد و او در اﻓﺰاﯾﺶ و ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎ از ﺳﻮی وی ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺳﻠﯿﻘﻪی ﺷﺨﺼﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن.
خلاصه ماشینی:
گوش بریدن، چشم درآوردن، آتش زدن، ناقص کردن عضو، ناخن کشیدن پا از زیر ضربات چوب و فلک و کله مناره ساختن از جمله مجازاتهای عصر نادرشاه افشار بود که در قبال شخصیتهای برجستهی کشور، سران لشکری، ماموران مالیاتی و مردم عادی آن روزگار اجرا میکرد.
مدعای مقاله بر آن است که مجازاتهای که از سوی نادرشاه صادر میشد بستگی به خشم و غضب او داشت و نه به نوع جرم مجرمان؛ چرا که وقتی به شهر اصفهان وارد شد برای گرفتن پول و مالیات از سکنه آن شهر، بعضیها شلاق خوردند، بعضیها به فلک بسته شدند و بعضیها در آتش سوختند.
در زمان پادشاهی نادرشاه افشار این نوع مجازات نیز پیگیری شد و از آن برای مجازات کردن افراد استفاده میشد.
گاه از این نوع مجازات برای پیدا شدن مجرمان نیز استفاده میشد.
گاه نیز برای مجازاتکردن بزرگان از این مجازات استفاده میشد، بطوری که در شهر اصفهان بسیاری از وزرا و امرا او شلاق خوردند (دوراند، 1382: 307).
آتشزدن از این نوع مجازات در دوره نادرشاه هم در مورد اشخاص و هم در مورد اموال آنها استفاده میشد.
اعدام این مجازات یکی از متداولترین مجازاتهای بود که در عصر نادرشاه افشار صورت میگرفت.
مردم عادی نیز از این سیاست خشن نادرشاه مصون نبودند، در شهر مشهد صدتن از ماموران و شهروندان را اعدام کردند (اکسورثی،1388: 354).
گاه از این سیاست زشت نیز برای مجازاتکردن مردم بیگناه استفاده میشد.
گاه از این سیاست به مانند سایر سیاستهای نادر، برای مجازات کردن مردم استفاده میشد.