چکیده:
برخی قرائتها از مصحف رسمی ماهیتی کاملاً شیعی دارند و همین موجب طرح اتهاماتی به شیعه در خصوص اعتقاد به تحریف قرآن شده است؛ اهمیت بررسی چنین قرائاتی از همینجا روشن میشود. به همین منظور، این مقاله به بررسی موردی قرائت منسوب به امام صادق(ع) از آیۀ 2 سورۀ معارج پرداخته که مشتمل بر افزودۀ «وِلایَة علی(ع)» است. این پژوهش در دو بخشِ الف) تاریخ گذاری روایت با استفاده از روش تحلیل اسناد-متن و ب) تحلیل تاریخی روایت به منظور رسیدن به انگیزههای نشر آن، به بررسی ماهیت این قرائت پرداخته و به این نتیجه رسیده است که تاریخ نشر این روایت در حوالی سال 148 قمری است. دقت در فضای تاریخی و گفتمانی تاریخ به دست آمده نیز نشان میدهد که این روایت در فضای مبارزۀ فرهنگی و سیاسی علیه عباسیان و به منظور افزایش بصیرت جامعه در تشخیص مصداق واقعی «ولیّ» منتشر شده است. واژگان کلیدی: قرائات منسوب به ائمه(ع)، مصحف حضرت زهرا(س)، سورۀ معارج، شأن نزول، واقعۀ غدیر.
Analysis of reading attributed to Imaam Sadeq from the second verse of “Maʿarig”Some readings on formal volumes have a pure Shiite essence that led to accusations against shia toward interpolation of Quran. And this shows the importance of examination of these readings.This article does a case study on the reading akin to Imaam Sadeq from the second verse of “Maʿarig” chapter that consists of the run-in term “Wilaya ʿAli”.This research in two sections: a. Dating of narration based on “isnaad-qum-matn” analysis, b. Historical analysis of narration in order to finding the motivation of distribution, tends to study characteristics of this reading and concluded that distribution date of this reading is around year 148 of lunar calendar. Examining historical and disputation atmosphere of the era obtains that this reading distributed in the aura of political and cultural warfare against “ʿAbbasiyan” house for improving vision of the society toward distinguish of the real instance of “Wali”.
خلاصه ماشینی:
در عين حال ، مواردي که بيشترين ارتباط را با مسألۀ اين پژوهش دارند، به اجمال معرفي ميشوند؛ در زمينۀ تحليل و بررسي ماهيت قرائات منسوب به ائمه (ع ) پژوهش هايي انجام شده است ؛ ايدة تفسيري بودن اين قرائات ، از ديرباز مطرح بوده است ؛ اما در دورة اخير، رويکردهاي ديگري نيز ديده ميشود، براي نمونه ، دربارة افزودة «آل محمد» به آيۀ ٣٣ سورة آل عمران در قرائت منقول از امام صادق (ع )، مؤدب و زماني مقاله اي با عنوان «تحليل روايت تفسيري منتقلۀ ابن فحام در خصوص کاستي از آيۀ ٣٣ آل عمران در امالي شيخ طوسي» نوشته و معتقدند اين قرائت از کتب حديثي عامۀ مسلمانان به کتب حديثي مدرسۀ اهل بيت منتقل شده است (مؤدب و زماني، ١٣٩٦ش ، سراسر اثر).
شاه پسند نيز در مقالۀ پيش گفته به تحليل تاريخي و گفتماني قرائت همين آيه پرداخته و به اين نتيجه رسيده است که در اين دوران فضايي در جامعه ايجاد شده بود که قدرت هاي سياسي هر کدام تلاش ميکردند خود را به عنوان مصداقي از «آل محمد» معرفي کنند و قرائت امام صادق (ع ) قصد دارد ذريۀ پيامبر (ص ) را به عنوان مصداق آل محمدِ برگزيدة خداوند معرفي نمايد (شاه پسند، ١٣٩٩ش ، سراسر اثر).
الف ) اخبار امام صادق (ع ) با سند متصل به ابن عباس اولين تحرير از اين گونه چنين است : فرات از محمد بن احمد بن ظبيان از حسين بن محمد خارفي از سفيان بن عيينه در خصوص شأن نزول آيۀ ١ سورة معارج پرسيد و سفيان چنين پاسخ داد: > (به تصویر صفحه مراجعه شود)...