چکیده:
پایداری در برابر بیگانگان و حفظ ارزشها در بسیاری از آثار شاعران کودک و نوجوان عصر انقلاب، بازتابی چشمگیر داشت. قیصر امینپور و سلمان هراتی، دو شاعری هستند که در حوزۀ شعر کودک و نوجوان، علاوه بر اشعاری که برای بزرگسالان میسرودند، به مضامین پایداری نیز توجّهی عمیق نشان دادند.
در این جستار به شیوۀ توصیفی، تحلیلی و کمی به بررسی و مقایسۀ ویژگیها و شیوههای بیان مضامین پایداری در اشعار کودک و نوجوان سلمان هراتی و قیصر امین پور پرداخته شدهاست. ابتدا به گرایشهای دینی و انقلابی، شیوهها و مختصات بیان مضامین پایداری در اشعار کودک و نوجوان هر دو شاعر با ذکر نمونههایی توجه شده و سپس اصلیترین درون مایهها و پیامهای انقلابی و ارزشی آنان، همچون: مبارزهطلبی، دشمنستیزی، بیداریآفرینی، اقتدار ملی، نوید پیروزی و شهادتطلبی مقایسه و ارزیابی و نتیجهگیری شدهاست. از بررسی ده نمونۀ شعر در اشعارکودک و نوجوان سلمان و قیصر مشخص شد که مفاهیم مبارزهطلبی، بیداریآفرینی و شهادتطلبی در آنها از بسامد بیشتری برخورداراست.
خلاصه ماشینی:
قيصر امينپور و سلمان هراتي، دو شاعري هستند كه در حوزۀ شعر کودک و نوجوان، علاوه بر اشعاري كه براي بزرگسالان ميسرودند، به مضامین پايداري نیز توجّهي عميق نشان دادند.
او با سرودن اين اشعار در صدد است نگاه كودك و نوجوان را عمق ببخشد؛گرچه گاهي «پيش از آنكه براي كودكان سروده باشد، در بارۀ آنان سروده است» (پورعمراني، 1383: 216) قیصرامینپور را نیز «به عنوان شاعري پيشگام و موفّق در عرصۀ دفاع مقّدس و انقلاب هم ميشناسيم».
در این جستار ابتدا به اصلیترین ویژگیهای مضامین پایداری اشعارکودک و نوجوان هراتی و امین پور توجه و سپس مهمترین درون مایههای پایداری شعرکودک هر دو شاعر تحلیل و در پایان نیز شاخصهای پایداری آنها بررسی، مقایسه و به لحاظ کیفی و کمّی ارزیابی شده است.
پیشینۀ تحقیق: تاكنون پژوهشهاي متعدّدي دربارۀ نقد و تحليل ادب پايداري، همچنين ادبيّات كودك و نوجوان به صورت جداگانه به نگارش درآمده است که مهمترین آنها ذیلا ذکر میشود؛ امّا تحليلي كه به هر دو موضوع بپردازد، جز چند مقاله آن هم در بارۀ بررسي اشعار كودكانه مربوط به جنگ و دفاع مقدّس، منبع دیگری موجود نیست و بهیقین ميتوان گفت: دربارۀ مقایسۀ مضامین پایداری این دو شاعر، پژوهشي مستقل صورت نگرفته است.
مهمترین ویژگیهای پایداری در اشعار کودک و نوجوان امينپور دفاع، پايداري و ايستادگي در برابر دشمن، مهمترين مباحثي است كه قيصر در روزگار جنگ و مقاومت، در اشعارش ـ از جمله اشعاري كه براي نوجوانان ميگويد ـ بازتاب ميدهد.
«سلمان هراتي شاعر پايداري»، مندرج در: گل چه پايان قشنگي دارد، يادنامۀ سلمان هراتي، به اهتمام: محمّدرضا عبدالملكيان، شيراز: داستانسرا: 242.