چکیده:
یکی از دعاهایی که شیعیان آن را در ماه مبارک رمضان میخوانند دعای سحر است که با عبارت «اللهم انی اسالک من بهایک بابهاه و کل بهایک بهی» آغاز میشود. این دعا دارای مضامین توحیدی بوده ومورد توجه اندیشمندانی چون امام خمینی (ره) قرار گرفته و بر آن شرحی نیز نگاشتهاند. این تحقیق به بررسی صفات الهی عزت، قدرت و علم نافذ در دعای سحر و ریشههای قرآنی آن میپردازد. روش جمع آوری مطالب این پژوهش به صورت کتابخانه و روش تحقیق، توصیفی کاربردی است. با مطالعه ی این پژوهش به دست خواهد آمد که خدای عزیز؛ یعنی عزیز توانایی که مغلوب نمیشود و شکست ناپذیر است و هر صاحب عزتی از او عزت گرفته است. قرآن در این باره میفرماید: «فان العزه لله جمیعا» صفت قدرت مستطیله ی خداوند؛ یعنی قدرتی که بر همه ی ممکنات قهر و غلبه دارد و اراده او به هیچ شرطی وابستگی ندارد: «و الله علی کل شیء قدیر» خدای علیم خدایی است که به کل عالم احاطه ی شهودی داشته و اراده او در همه عوالم نافذ است: «والله بکل شیء علیم» در این مقاله علاوه بر شناخت اجمالی صفات مذکور، توجه و تامل مخاطب به این موضوع معطوف خواهد شد که ادعیه ی معصومین: تماما مطابق با مفاهیم قرآن و برخوردار از مشرب وحی الهی است. هم چنین به طور مختصر به این موضوع هم اشاره شده که انسان کامل مظهر همه ی اسماء و صفات خداوند حتی اسماء ذات است و فرازهای توحید ذات در دعای سحر، ریشهای قرآنی دارند.
خلاصه ماشینی:
قرآن در این باره میفرماید: «فَإنَّ العِزّةَ لِلّهِ جَمیعاً » صفت قدرت مستطیلهی خداوند؛ یعنی قدرتی که بر همهی ممکنات قهر و غلبه دارد و اراده او به هیچ شرطی وابستگی ندارد: «وَ أللهُ عَلی کُلِّ شیءٍ قَدِیرٌ» خدای علیم خدایی است که به کل عالم احاطهی شهودی داشته و اراده او در همه عوالم نافذ است: «وأللّهَ بِکُلِّ شئءٍ عَلیمٌ» در این مقاله علاوه بر شناخت اجمالی صفات مذکور، توجه و تأمل مخاطب به این موضوع معطوف خواهد شد که ادعیهی معصومین: تماماً مطابق با مفاهیم قرآن و برخوردار از مشرب وحی الهی است.
همچنین به طور مختصر به این موضوع هم اشاره شده که انسان کامل مظهر همهی اسماء و صفات خداوند حتی اسماء ذات است و فرازهای توحید ذات در دعای سحر، ریشهای قرآنی دارند.
خطاب به مؤمنین هم سفارش شده که در مقابل دشمنان اسلام نرمی و کرنش نشان ندهند اما با مؤمنان به نرمی رفتار کنند: «أعِزَّهٍ عَلَی الکافِرینَ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ»(مائده، 54) زیرا همه عزت نزد خداست: «أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ، فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعا»(نساء، 139) و نيز: «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ»(منافقون، 8) همان طور که گذشت قرآن کریم در ذیل آیات متعددی همه عزت را از آنِ خدای متعال میداند؛ یعنی فیض خدا واسطهی در ثبوت عزّت برای غیر خدا نیست تا دیگران نیز واقعاً عزیز باشند.
( مکارم شیرازی، ج2، ص402) لازم به ذکر است که آیهی فوق دربارهی آخرت است؛ لیکن این آیه و امثال آن از مطلق بودن قدرت خداوند، در دنیا و آخرت خبر داده و اعلام میدارد که دیگران هیچ سهمی از قدرت، نه در عرض قدرت الهی و نه در طول آن ندارند؛ بلکه دیگران تنها مظهر و آیت قدرت خدای سبحان هستند.