چکیده:
زمینه و هدف: روابط بین کشورها گاهی اوقات به گونهای اجتناب ناپذیر به سوی جنگ سوق داده میشود. در چنین شرایطی، حقوق بینالملل با وضع مقرراتی موسوم به حقوق مخاصمات مسلحانه، به دنبال به حداقل رساندن خسارات وارده به قربانیان است. با این وجود نمیتوان هر گونه درگیری مسلحانه را مشمول این حقوق دانست. این پژوهش قصد دارد بررسی نماید که از منظر حقوقی، درگیریهای مرزی، مخاصمه مسلحانه بینالمللی محسوب میشود یا اینکه تابع سایر قواعد و مقررات بینالمللی است.
روش: این پژوهش با بهره مندی از روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و اینترنتی معتبر به بررسی کنوانسیونهای مربوط به مخاصمات مسلحانه، بعد از تشکیل سازمان ملل متحد یعنی 1945 میلادی برابر با 1324 خورشیدی پرداخته است، چراکه قواعد حقوقی قبل از این تاریخ در بازه زمانی اخیر یا اصلاح گردیده و یا بر صحت آنها تاکید شده است و در مورد جمهوری اسلامی ایران و کشورهایی که وضعیت مشابه آن دارند، قابل تعمیم است.
یافتهها و نتایج: پس از تطبیق شرایط درگیریهای مقطعی مرزی با خصائص قراردادی یک مخاصمه مسلحانه بینالمللی، این نتیجه حاصل شد که هرچند این گونه منازعات، فاقد برخی از ویژگیهای مندرج در کنوانسیونهای چهار گانه ژنو به عنوان یک مخاصمه مسلحانه بینالمللی است، اما با توجه به اینکه روح حاکم بر کنوانسیونهای مذکور، اعمال قواعد حقوق بشر دوستانه بینالمللی میباشد که در حقوق مخاصمات مسلحانه بینالمللی تبلور یافته است، میتوان قواعد این حقوق و حقوق بشر را بر درگیریهای مرزی قابل اعمال دانست.
خلاصه ماشینی:
يافته ها و نتايج : پس از تطبيق شرايط درگيريهاي مقطعي مرزي بـا خصـائص قـراردادي يـک مخاصـمه مسلحانه بين المللي، اين نتيجه حاصل شد که هرچند اين گونه منازعات ، فاقد برخي از ويژگيهـاي منـدرج در کنوانسيون هاي چهار گانه ژنو به عنوان يک مخاصمه مسلحانه بين المللي است ، اما با توجه به اينکه روح حاکم بر کنوانسيون هاي مذکور، اعمـال قواعـد حقـوق بشـر دوسـتانه بـين المللـي مـيباشـد کـه در حقـوق مخاصمات مسلحانه بين المللي تبلور يافته است ، ميتوان قواعد اين حقوق و حقوق بشر را بر درگيـريهـاي مرزي قابل اعمال دانست .
فرهنگ حقوق بين الملـل مخاصـمات مسـلحانه ، جنـگ را اين گونه تعريف کرده است : «جنگ ، مخاصمات مسلحانه ميان دو يا چند کشور اسـت کـه به وسيله نيروهاي مسلح صورت گرفته و توسـط حقـوق بـين الملـل تنطـيم مـيشـود»(وري، ١٣٩١،ص ١٤٢ ).
در بند (ب ) ماده مذکور نيز آمده است : «درگيري مسلحانه عبارت است از وضعيت جنگـي يا نوعي درگيري که در بردارنده عمليات مسلحانه باشـد کـه بـا ماهيـت و وسـعت خـود بـر اجراي معاهدات بين طرف هاي مخاصمات مسلحانه يا بين طـرف هـاي درگيـري مسـلحانه و دولت هاي ثالث تأثير مي گذارد، قطع نظر از اعلان رسمي جنگ يا اعلاميۀ ديگر توسط يک 1 -Armed conflict ٢ - مـوضوع آثـار مخـاصمات مسلحانه بـر معـاهدات در جلسه پنجـاه و دوم کميسيون حقوق بين الملـل سـازمان ملـل متحد در سال ٢٠٠٠ در دستور کار آن کميسيون گنجانده و آقاي ايان براونلي به عنوان گزارشگر ويژه منصوب شد.