چکیده:
اتان کلبرگ، خاورشناس معاصر و شیعهپژوه صهیونیستی و فعال در حوزۀ مطالعات شیعی است. او در دو مقالهای که در خصوص اصطلاح رافضه تدوین کرده، در تلاش برای تبیین معنای این اصطلاح و پیشینهشناسی آن است. کلبرگ با استفاده از منابع متقدم شیعه و اهلسنت، معنای اصطلاحی رافضه و بار معنایی این اصطلاح را مورد بررسی قرار میدهد. او بر این نکته اصرار دارد که اصطلاح رافضه که ابتدا دارای معنایی منفی بوده، توسط ائمۀ شیعه به اصطلاحی مثبت و افتخارآمیز بدل شده است. همچنین پیشینۀ اصطلاح رافضه را از زمان ادریس نبی و بعد از آن حضرت موسی تا تاریخ اسلام دنبال میکند. در نقد دیدگاه او به روش تحلیل محتوای کیفی، به تفسیر دیدگاه وی و شناسایی خلاهای این دیدگاه در اصطلاحشناسی و شناخت پیشینه پرداخته شد. یافتههای پژوهش نشان داد که کلبرگ اولا میان معنای لغوی و اصطلاحی قائل به تمایز نشده و از مفهومشناسی لغوی غفلت نموده است؛ به همین دلیل در پیشینه نیز میان دو معنا خلط کرده است؛ ثانیا او در نهایت نتوانسته مدعای خود را که اثبات بار معنایی مثبت برای اصطلاح رافضه است، به اثبات برساند و دلیل متقنی ارائه کند، بلکه دلایل متعدد تاریخی و حدیثی خلاف این ادعا را نشان میدهد. همچنین وی در مقالات خود به نتیجۀ روشن نرسیده و صرفا احتمالات را بیان کرده است و در دستهبندی اقوال و احتمالات نیز انسجام روشی و نظم منطقی را رعایت نمیکند.
Ethan Kleberg is a contemporary orientalist and Zionist Shiite scholar active in
the field of Shiite studies. He tries to explain the meaning of the term and its
background in two studies on the term Rafidah. Kleberg examines the idiomatic
meaning of the term and the semantic burden of the term by using early Shiite
and Sunni sources. He insists that the term Rafida, which initially had a
negative meaning, has been turned into a positive and honorable term by the
Shiite Imams. It also follows the history of the term Rafida from the time of
Idris the Prophet and later to the history of Islam. His view was interpreted and
the gaps in this view were identified in terminology and background knowledge
in his critique of qualitative content analysis. The findings of study show that
Kleberg first did not distinguish between lexical and idiomatic meaning and
neglected lexical semantics; For this reason, in the background, he has confused
between two meanings, Secondly, he ultimately failed to prove his claim that
the responsibility for proof has a positive meaning for the term Rafidah, and
provided a compelling reason, but rather numerous historical and hadith reasons
to the contrary. Also, he has not reached a clear conclusion in his articles and
has only stated the probabilities, and in the classification of propositions and
probabilities, he does not observe the coherence of method and logical order.
خلاصه ماشینی:
یافتههای پژوهش نشان داد که کلبرگ اولاً میان معنای لغوی و اصطلاحی قائل به تمایز نشده و از مفهومشناسی لغوی غفلت نموده است؛ به همین دلیل در پیشینه نیز میان دو معنا خلط کرده است؛ ثانیاً او در نهایت نتوانسته مدعای خود را که اثبات بار معنایی مثبت برای اصطلاح رافضه است، به اثبات برساند و دلیل متقنی ارائه کند، بلکه دلایل متعدد تاریخی و حدیثی خلاف این ادعا را نشان میدهد.
وی سپس به این سؤال میپردازد که بار معنایی این اصطلاح برای شیعه چگونه بوده است؟ کلبرگ با مشاهدۀ پدیدههای تاریخی و استناد به برخی روایات شیعی به این نتیجه رسیده که لقب رافضه، اگرچه در ابتدا عنوانی اهانتآمیز محسوب میشده، رفتهرفته به اصطلاحی توأم با احترام و افتخار از سوی شیعۀ امامیه بدل شده است.
کلبرگ با نقل روایتی از امام صادق( این نکته را متذکر میشود که این لقب، اگرچه در کاربرد اولیه منفی بوده و توسط مخالفان شیعه بر ضد امامیه استفاده میشده، اما در واقع لقب افتخارآمیزی است که خداوند در عهد عتیق و عهد جدید به شیعه داده است؛ لذا این لقب، اعطای خداوند است و او شیعه را «رافضه» خواند و در تحلیل این نظر استدلال میکند که این تغییر در کاربرد، رخدادی کاملاً طبیعی است؛ چراکه وقتی رهبران شیعه متوجه شدند که نمیتوانند خودشان را از این اصطلاح جدا کنند، درصدد برآمدند آن را به امتیازی برای خود ب Ibid.