چکیده:
معناسازی و معنابخشی به مفهوم وطن، از دیرباز تا کنون همواره از چالشبرانگیزترین موضوعات در آراء جامعهشناسان، سیاستپژوهان و دیگر عرصههای علوم شناختی بوده است. در این میان، از کارسازترین نگرشهایی که وطن را نه به صورت مستقل، بلکه در پیوند جداییناپذیری با انسان قرار داده، تعریفی است که درسایهسار هویّت انسانی صورت میپذیرد. امین معلوف، نویسندۀ لبنانیتبار مقیم فرانسه، از نویسندگان معاصری است که این پدیدۀ مهم را از دریچۀ هویّت انسانی نگریسته و جوانب مهمی از آن را در رمان التّائهون مورد تبیین قرار میدهد. وی که در صورتهای پیرامتنی، نظریهپردازیهای مهمّی را در راستای پیوند دو مقولۀ وطن و هویت ارائه نموده، تنها معنای منطبق با حقیقت در ذیل مفهوم وطن را در نگرشهایی میپندارد که با اصل هویت انسانی همسو بوده و آن را مخدوش نسازد. این قلم برآن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، مفهوم وطن را از منظر این نویسندۀ پردغدغه بررسی و براساس مؤلفههای هویّتشناختی واکاود. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که در نگاه معلوف، هویّت انسانی و ویژگیهای وحدتبخش آن در رویکردهایی چون: «جهانوطنی»، الگوی «ملّیگرایی مدنی» و «کثرتباوری دینی» به شکل ویژهای انعکاس دارد که با اتخاذ چنین باورهایی از سوی دولتمردان و مردم، وطن در متعالیترین مفهوم خود تعریف شده، تعارض از میان برخاسته و همبستگی در کارسازترین ظرفیت خود میان آحاد مردم تحقق مییابد.
Defining the concept of homeland has always been one of the most challenging issues in the opinions of sociologists, political scientists and other fields of cognitive sciences. In the meantime, identity meanings to the homeland are among the fundamental approaches that have raised deep issues and currents in the field of sociology of literature. Amin Maalouf, a Lebanese writer living in France, is one of the authors who views this important phenomenon through the lens of identity and explains important aspects of it in the novel Al- TAEHOON. He, who had previously presented important theories in order to connect the two categories of homeland and identity, considers the only true meaning under the concept of homeland in the human approach to it. Therefore, this article intends to study the concept of homeland from the perspective of this concerned author in a descriptive-analytical way and explores it based on the identity perspective. The result of the research shows that Maalouf has considered the interpretations derived from human identity as the highest and most comprehensive perspective in reading the concept of homeland that by adopting the approaches of the Cosmopolitanism, the model of civil nationalism and religious pluralism It presents solidarity in an effective way between the people and the homeland.
خلاصه ماشینی:
نتيجـۀ پژوهش نشان مي دهد که در نگاه معلوف ، هويت انساني و ويژگي هاي وحدت بخش آن در رويکردهـايي چـون : «جهانوطني »، الگوي «مليگرايي مدني » و «کثرت باوري ديني » به شکل ويـژه اي انعکـاس دارد کـه بـا اتخـاذ چنين باورهايي از سوي دولتمردان و مردم ، وطن در متعـاليتـرين مفهـوم خـود تعريـف شـده ، تعـارض از ميـان برخاسته و همبستگي در کارسازترين ظرفيت خود ميان آحاد مردم تحقق مييابد.
طراحي هدفمند پيرنگ داستان همسو با خط فکري غالب برآن ، از جمله اشکالي است که وي به صورت ضمني به آن تأکيـد مي ورزد؛ چنانکه خواننده پس از فراغت از خوانش داسـتان درمييابـد، بازگشـت «آدم » به وطن و مرگ ذلت بار «مراد» در داستان که بازتابانندٔە نگاه تقليل پذيرانه بـه هويـت و وطن بود، جملگي نماد برجسته اي از سيطرٔە ناگزير هويت انساني و فرجام هويت هاي مجعول اند که معلوف ، طرحي لفافه وار از آن ريخته است ؛ شـيؤە مطبـوع نويسـنده کـه علاوه بر اين طرح کلي ، در جزء جزء رمان نيز متبلور است .
از جمله مواردي که معلوف ، وطن را در پيوندي ناگسستني با هويت انساني به تصوير ميکشد، صفحات آغازين و پاياني داستان است ، جايي کـه آدم - قهرمـان داسـتان - در يادداشتي به انگيزٔە نامگذاري پدرش به اين نام اشاره مي جويد: «لم أعرف لماذا اختار لي والداي هذا الاسم .