چکیده:
شماری از احادیث امامیه به این مطلب اشاره دارند که غسل امام پیشین را فقط امام پس از او باید انجام دهد. از گام های مهم برای پژوهش درباره این احادیث، دسته بندی و گونه شناسی آنهاست تا نقاط ضعف و قوت آنها را بهتر بشناسیم و ارزیابی دقیقتری نسبت به آنها انجام دهیم. در این مقاله، این روایات از سه جهت تقسیم بندی شده اند: اضطراب ذکر غسل در آنها، داشتن نشانه های جعل و اشاره به بقیه اعمال تجهیز غیر از غسل. با دقت در این تقسیم بندیها آشکار شد که قرینههای مهمی برای عدم اعتماد ما به روایات غسل وجود دارد؛ چرا که احتمال جعلی بودن شماری از آنها بسیار بالاست و شماری نیز دارای دو نقل متفاوت هستند که اشاره به مساله غسل تنها در یکی از این دو نقل وجود دارد. همچنین در تعداد فراوانی از این روایات، برخی از امور دیگر تجهیز، مانند تکفین یا نماز میت و... نیز الزاما توسط امام (ع) دانسته شده است که آشکارا با واقع تاریخی تجهیز معصومان: مخالفت دارد.
A number of the Twelver Shi’a hadiths refer to the fact that the dead body of an Infallible Imam should be given ritual bathing (ghusl al-mayyit) by the living succeeding Imam. Classification and typology of these hadiths are among the major steps for researching about them, so that one can better know their weak and strong points, and have a more accurate evaluation concerning them. In this article, these traditions have been classified from three aspects: 1) the incongruity (idtirab) about the mention of ghusl in them (i.e. disagreement of the narrators with one another in their version of the same tradition), 2) having the signs of fabrication, and 3) reference to the rest of the funerary acts other than ghusl. It has been revealed through scrutiny in this classification that there exist important indications for one’s unreliability on the traditions of ghusl, because it is highly probable that some of them are fabricated, and that some others have two different versions of reports so that the reference to the issue of ghusl exists in either of them (only). In addition, in a remarkable number of these traditions, some other funerary issues such as shrouding the dead body or offering prayer on it, etc. were considered to be necessarily done by the (living succeeding) Imam while they contradict the historical account of the Infallibles’ funerals.
خلاصه ماشینی:
درباره تلاشهای ایشان در این زمینه میتوان به این نمونه اشاره کرد: در برخی از منابع واقفیه حدیثی به امام صادق۷ نسبت داده شده است که اگر غیر از امام بعدی، کسی تجهیز امام پیشین را انجام دهد، کور خواهد شد (الغیبة، ص57، به نقل از یکی از منابع واقفه نوشته أبو محمد علی بن أحمد العلوی الموسوی).
احادیث دارای دو نقل متفاوت در بعضی از این احادیث، دو روایت مختلف برای یک حدیث واحد وجود دارد، اما اشاره به مسأله غسل تنها در یکی از آنها است.
این مقاله به قلم نگارنده است و عنوان «تغسیل الإمام کعلامةٍ للإمامة، دراسةٌ فی الروایات الإمامیة» دارد که بخش اول آن (بررسی شش روایت) در شماره 53 و بخش دوم (بررسی هشت روایت دیگر) در شماره 54 مجله الاجتهاد والتجدید (بیروت) به چاپ رسیده است.
به هر روی، باید گفت در اینجا نیز این احتمال وجود دارد که شیخ صدوق معتقد بوده است که امام رضا۷ امام کاظم۷ را در همان بغداد غسل دادهاند، نه در مدینه؛ چنانکه وی این مطلب را در عیون اخبار الرضا روایت کرده است.
احادیثی که ممکن است جعلی باشند در دو مقالهای که در بررسی سندی و دلالی احادیث غسل امام توسط نگارنده نگاشته شده، اشاره شده است که در بعضی از روایات، این امکان وجود ندارد که راوی بتواند آن روایت را نقل کند؛ چرا که وی قبل از آن واقعه وفات کرده است، مانند روایت هرثمة بن أعین 1 که درباره نحوه شهادت امام رضا۷ است؛ در حالی که هرثمة چند سال پیش از شهادت امام رضا۷ وفات کرده است.