چکیده:
رجعت، یکی از اعتقادات شیعه است که بر مبانی قرآنی و روایی استوار است. روایات فراوانی در اینباره در دست است که بخش قابل توجهی از آنها درباره رجعت رسولالله؟ص؟ و امامان معصوم؟ع؟ است. از این مجموعه، تعدادی از روایات، تنها به اصل رجعت پرداخته و برخی به خصوصیات ریزتری از آن اشاره دارند. یکی از این خصوصیات، نسبت زمانی رجعت با ظهور امام زمان؟عج؟ است. در این مقاله و با بررسی صورت گرفته به روش توصیفی _ تحلیلی، تنها تعداد انگشتشماری از این مجموعه دلالت بر همزمانی این دو پدیده دارند که هیچ یک از سند درستی برخوردار نیستند و حتی برخی از آنها متهم به ساختگی بودن هستند. در میان روایات صحیحالسند نیز تنها روایاتی که درباره رجعت سیدالشهداء؟ع؟ است دلالت بر همزمانی ظهور و رجعت آنهم در روزهای پایانی امامت امام زمان؟عج؟ و به منظور خالی نبودن زمین از حجت الهی دارند. بنابراین دلیل معتبر و قابل اعتمادی بر همزمانی رجعت و ظهور به معنای همراهی سایر امامان با امام زمان؟عج؟ در دوران حکمرانی و رهبری ایشان به منظور پیشبرد اهداف قیام در دست نیست.
خلاصه ماشینی:
البته هرچند نجاشی محمدبن خالد برقی را ضعیف در حدیث گفته (نجاشی، 1365: 335) ولی از یک سو همانگونه که گذشت شیخ طوسی تصریح به وثاقت او دارد و از سوی دیگر به گفته ابن غضائری، ضعف حدیثی وی به خاطر نقل روایت از راویان ناشناخته و ضعیف بوده نه اینکه در نقل روایت وی ایرادی وجود داشته باشد (موسوی خویی، 1413ق: ج20، 166) و از سوی سوم، در این سند، وی از نضربن سوید ثقه نقل حدیث کرده بنابراین از این نظر نیز به این سند، ایرادی وارد نیست.
بررسی دلالت «یتبعه» در این روایت هم میتواند به معنای حضور پشت سر هم باشد و هم به معنای پیروی ولی با توجه به کاربرد این عبارت در روایت محل بحث درباره رسولالله؟ص؟ و امیرالمؤمنین؟ع؟، و همچنین در نظر داشتن جایگاه این دو معصوم به ویژه در میان معصومان؟عهم؟، معنای دوم، قابل قبول نیست و اگر قرار باشد کسی پیرو دیگری باشد، این امام زمان؟عج؟ است که پیرو رسولالله؟ص؟ و امیرالمؤمنین؟ع؟ خواهد بود.
بررسی دلالت هرچند به نظر میرسد این روایت دلالت بر همزمانی رجعت با ظهور امام زمان؟عج؟ دارد ولی از یک سو سند آن ضعیف و غیرقابل اعتماد است و از سوی دیگر نشانههای جعل یا لااقل تحریف در آن آشکار است.
در این بخش، این دسته از روایات از نظر سند و میزان دلالت آنها بر همزمانی رجعت و ظهور امام زمان؟عج؟ بررسی میشوند: روایت نخست امیرالمؤمنین؟ع؟ فرمود: من پیاپی باز خواهم گشت؛ من صاحب برگشتها خواهم بود.