چکیده:
پس از قرآن، حدیث مهمترین منبع دریافت مفاهیم دینی است. لذا عالمان مسلمان برای حدیث اهمیت والایی قائل هستند و در طول تاریخ اقدام به شرح احادیث کردهاند هر کدام از دانشمندان نیز روشهای خاص خود را دارند. هر یک از حدیثپژوهان در فرآیند فقه الحدیث و شرح حدیث دارای یک روش استاندارد بوده که آن روش را در روند کار رعایت نمودهاند، اما در برخی از موارد با تکیه بر مبانی خاص خود، تغییراتی در شیوة عامه ایجاد کردهاند. فیض کاشانی نیز مانند دیگر حدیثپژوهان، در شرح احادیث دارای روشهای مخصوص به خود است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی روشهای شرح حدیث فیض کاشانی در تفسیر صافی میپردازد.
برخی از روشهای فقه الحدیث و شرح حدیث در تفسیر صافی، شرح محتوای حدیث با استناد به آیات قرآن، شرح مفردات، که در مواردی عینا از کتب لغت نقل شده است اما بدون اینکه به آنها ارجاع داده شود، بیان نکات تاویلی، عرضۀ روایات بر قرآن و تشکیل خانواده حدیث و جمع بین روایات، و غیره است. البته شرح حدیث فلسفی و عرفانی نیز در این میان مسئلهای قابل بحث است؛ در مواردی هم فیض به نقد احادیث از باب مخالفت با عامه پرداخته و در جهت ترجیح روایات به مواردی از قبیل موافقت آن حدیث با کتاب و سنت و نیز شهرت روایت و عدالت و وثاقت راویها میپردازد.
After the Qur'an, hadith is the most important source for religious concepts. Therefore, Muslim scholars place great importance on hadiths and throughout history have attempted to interpret hadiths, each of the scholars also has his own methods. The methods of interpreting hadiths are different among hadith scholars; each of them has its own general methods and methods in the process of fiqh al-hadith and interpretation of hadiths; but in some cases, they have made changes in popular styles based on their own principles. Fayz Kashani, like other hadith scholars, has its own methods in the interpretation of hadiths. This paper reviews the methods of interpretating Hadith of Feyz Kashani in Safi interpretation using descriptive-analytical method. Some methods of fiqh al-hadith and interpretation of hadiths in Safi interpretation include: interpretation of the content of hadiths based on verses of the Quran, interpretation of single words, which in some cases have been narrated from the dictionary books without being referred to them, expressing interpretative points, comparison of hadiths to the Quran, and the formation of a family of hadiths and conformation of hadiths, etc. Of course, the interpretation of philosophical and mystical hadiths is also controversial in this regard, in some cases, Fayz criticizes hadiths opposing the majority public and to prefer some hadiths, refers to things such as the agreement of that hadith with Quran and Sunnah, as well as the reputation of that hadith and justice and the trustworthiness of narrators.
خلاصه ماشینی:
تنها در مورد آخر که نوشتۀ خانم نفسیه کوثرینیا و دیگران اسـت شـباهت هـایی بـا نوشته حاضر وجود دارد که تفاوت این نوشته با آن ، این است که با توجه به اینکه مرحـوم فیض کاشانی در تفسیر خود از روش روایی بهره جسته و با توجه به پیراستگی این تفسـیر از اندیشه ها و گرایشات خاص ، و با نظر به کلامی، عرفانی و ادبی بودن این تفسیر، موجـب شده تا در مقالۀ حاضر به دور از هر گونه تداخل گرایشات دیگر، به این بعد تفسیر صـافی (روش روایی) با ذکر نمونه هایی در ذیل هر بحث پرداخته شـود؛ بـه عبـارت دیگـر مقالـۀ حاضر به روش های فقه الحدیثی روایاتی که در صافی ذکر شده و فیض آن ها را توضـیح و شرح میدهد، میپردازد و برای هر کدام نمونه هایی را ذکر مـیکنـد.
٣-١- شرح محتوای احادیث با استفاده از آیات قرآن فیض کاشانی در تفسیر صافی در مواضع متعددی روایات را با استفاده از آیات قرآن شرح میدهد، گاه آیه قرآن را مؤیدی برای روایت میگیرد؛ که این مورد به طور معمول در بین سایر مفسران کاربرد دارد؛ مثلا درباره روایت امام صادق (ع ) از کافی که فرمود: «ایمان آن است که آثار آن در دل و قلب انسان ثابت باشد؛ اما اسلام آن است که ازدواج ها و ارث و میراث ، برآن جاری و خون ها محترم شمرده میشوند» (کلینی، ١٤٠٧: ٢٥/٢).
(معارف ، ١٣٨٣: ٨) در مواردی فیض کاشانی به خانوادٔە حدیث اشاره میکند و میگوید نمونۀ این احادیث و شبیه و همانند آنها نیز در احادیث شیعه وجود دارد یا از اهل بیت نقل شده است .