چکیده:
واژه تشیع، یگانه ای در میان واژگان است که در طول تاریخ، عجین با مبلغان و عالمان و مراجعی است که با پویایی و بصیرت در هر عصری موجب جوشش و شیوع این مذهب گردیده اند.علمای شیعه، پرچمداران عرصه دین و فرهنگ بوده و در حفاظت از حریم آن از هیچ کوششی فروگذار نکرده اند. کارکردهای اجتماعی علما در برابر خودخواهیهای حاکمان مستبد به ویژه سلاطین قاجار و همین طور مقابله با دو دولت استعماری روسیه و بریتانیا بسیار مثمر ثمر بوده است. آنان توانستند در دوران حکومت پنجاه ساله (1313- 1264ق) ناصرالدین شاه که اوج امتیازدهی به دول استعماری و غارتگر روس و انگلیس بود، ساحت دینی، سیاسی و معیشت و اقتصاد ایران را به اندازه توان خود حفظ نمایند. در نهایت یافته و نتیجه این پژوهش، مخاطب را با جایگاه عالمانی نظیر آیت الله کنی، میرزای شیرازی، میراز محمدحسن آشتیانی، حاج میرزا جوادآقا تبریزی، آقا سیدعلی اکبر فال اسیری و... که توانستند با اقدامی آگاهانه ی برگرفته از قرآن، سنت، عقل و اجماع از دین صیانت کنند، آشنا می کند.
AbstractThe word Shiism is the only word that throughout history has been associated with missionaries, scholars and authorities who have caused the rise and spread of this religion with dynamism and insight in every age.Shiite scholars are the flag bearers of religion and culture and have spared no effort to protect its sanctity. The social functions of the ulema have been very fruitful against the selfishness of the tyrant rulers, especially the Qajar sultans, as well as against the two colonial governments of Russia and Britain. They were able to maintain the religious, political, livelihood and economy of Iran to the best of their ability during the fifty-year rule of Nasser al-Din Shah (1264-1313 AH), which was the culmination of concessions to the colonial and looting states of Russia and Britain.Finally, the results of this research provide the audience with the position of scholars such as Ayatollah Kani, Mirza Shirazi, Miraz Mohammad Hassan Ashtiani, Haj Mirza Javad Agha Tabrizi, Agha Seyyed Ali Akbar Fal Asiri, etc., who were able to take a conscious action taken from the Qur'an, Sunnah , Wisdom and consensus to protect religion, acquaints.
خلاصه ماشینی:
البته دراين مورد آثار گوناگوني به نگارش درآمده ، از جمله آن مي توان به آثاري نظير؛ علماي عهد ناصرالدين شاه قاجار «باب دهم المآثر والآثار» تاليف : محمد حسن خان اعتماد السلطنه ، و يا «گلشن ابرار» به کوشش جمعي از نويسندگان و همت سازمان تبليغات اسلامي در سيزده جلد و همين طور کتاب «ريحانه الادب »، نوشته محمد علي مدرس تبريزي ، اشاره کرد.
(مدني ، ١٣٦١: ١٠٠-٩٩؛ الگار، ١٣٥٩: ١٣١٨) چالش بين قدرت سياسي به رهبري ناصرالدين شاه قاجار و قدرت مذهبي که هدايت سياسي و اجتماعي را در دست داشت به رهبري آيت الله ملا علي کني ، مرجع بانفوذ پايتخت ، مناسبات دين و دولت را در اين دوره در معرض حساسيت ويژه اي قرار داده بود.
(همان ١٣٠٤: ٧٤) خطر خارجي ها و بيگانگان و به خطر افتادن استقلال کشور اسلام ، در واقعه ي «رژي » در دوره ناصرالدين شاه که عصر امتيازات به فرنگيان است به اوج خود رسيد، اين واقعه با هم دستي عوامل داخلي ، که روحانيت و عالمان دين به طور کلي روي موافقت با آنان را نداشتند، راه افتاد و محور اين خطر خارجي و فرو کوبيدن استبداد داخلي و ظلم و ستم ناشي از آن و پاراه اي مسائل اقتصاديف معيشتي و اجتماعي ديگر، علما را وادار به ورود به ميدان مبارزه رو در رو با دولت کرد اقدام و قيام علما در اين عصر به ويژه در «واقعه ي رژي » که منجر به فتواي تحريم «توتون و تنباکو» توسط آيت الله سيد محمد حسن شيرازي ، به منزله مدافعان ملت از تاجر گرفته تا رعيت کاملا آشکار گرديد.