چکیده:
در ضمن کتب خطی محفوظ در کتابخانۀ مرکزی برلین نسخهای است منحصربهفرد، بینام و بدون تاریخ تألیف، نوشتۀ حکیم یحیی بن الحسین الشاشی، از زمرۀ آثار اخلاقی ـ حکمی، در سیوشش باب. این اثرِ منثور به زبان فارسی و از گونۀ ماوراءالنهری است، که با توجّه به قراین تاریخی در قرن پنجم نگاشته شدهاست. نگارندگان، ضمن معرفی این دستنوشت، به بررسی متنشناختی نسخه در سه سطح آوایی، دستوری و واژگانی پرداختهاند. فارسینویسی از ویژگیهای بارز متن است و لغات عربی کم دارد. این متن گنجینهای از کلمات و تعابیر ماوراءالنهری است. دیگر اینکه علیرغم غلبۀ فضای وعظ در متن، این دستنوشت به هیچ عنوان اثری املاگونه و از نوع مجلسگویی نیست.
Among the manuscripts preserved in Berlin’s Central Library, there is a unique manuscript, untitled and undated, written by Hakim Yahya b. al-Husain al-Shashi on ethical and philosophical matters in thirty-six chapters. The work is in Persian prose and of Transoxiana character that, given certain historical evidence, must have been written in the 5th H./11th CE century.Introducing this MS, the present authors have addressed the textological aspects of the manuscript at phonological, lexical, and syntactical levels. Writing in pure Persian (Farsi) is one of the marked characteristics of this MS., with few Arabic words therein. The MS is a remarkable treasure of words and expressions used in Transoxiana. Besides, despite the dominance of a moralizing aura of the text, it is far from being a work of sermons and homilies.
خلاصه ماشینی:
آینۀ میراث، مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب دوفصلنامۀ علمی (مقالۀ علمی ـ پژوهشی)، سال 19، شمارۀ 2 (پیاپی: 69)، پاییز و زمستان 1400، 149 ـ 172 دربارۀ نسخۀ برلین نوشتۀ حکیم یحیی بن الحسین الشاشی لیلا شریفی 1 علیرضا حاجیاننژاد 2 3 چکیده در ضمن کتب خطی محفوظ در کتابخانۀ مرکزی برلین نسخهای است منحصربهفرد، بینام و بدون تاریخ تألیف، نوشتۀ حکیم یحیی بن الحسین الشاشی، از زمرۀ آثار اخلاقی ـ حکمی، در سیوشش باب.
ایرج افشار در جلد سوم از فهرست میکروفیلمهای کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران نوشته است: «پندنامه، نوشتۀ یحیی بن الحسین الشاشی به کتابت حاجی احمد بن حاجی محمد سمنانی در سال 736 به شماره نسخۀ 360».
گواه این ادعا، ارجاع مؤلف در دو جای کتاب به بابهایی است که در متن نیست؛ مانند: ـ آب فرا همه مویها رساند کی غالب بود بر سر زنان موی بیشتر باشد همچنان که در باب طهارت یاد کردیم (127ر).
در اغلب موارد به ترجمۀ فارسی بسنده کرده و بهشکلی هنرمندانه آن را با متن پیوند داده است، بهگونهای که تشخیص آن از اصل کلام مؤلف دشوار مینماید (این روش در نقلقولهای وی از صوفیان نیز مشهود است)؛ گاهی نیز صورت عربی احادیث را بههمراه ترجمۀ آن آورده است.
الف) نگارش حروف و کلمات ـ چهار صامت پ، چ، ژ، گ: «پ»، جز در موارد بسیار معدود، به صورت «ب» نوشته میشود، مانند «پر» (2ر)؛ «چ» غالباً بهصورت «ج» مانند «جادرگاه» (49پ) و البته گاهی بدوننقطه نوشته شده، مانند «چیز» که بی نقطه ضبط شده است (8ر).