چکیده:
سابقه و قدمت ملیله و ملیله کاری، دست کگ به چندین قرن پیش از میلاد می رسد. آثاری از این
هنر صنعت در دوره هخامنشی و دوره های بعد شناسایی شده است و احتمال می رود که سابقه
طولانی تری از این دوران داشته باشد زیرا این هنر را می توان در ارتباط با کشف و فناوری ذوب و
استفاده از نقره مرتب دانست. به هر روی، با وجود دیرینگی این صنعت، تاکنون پژوهش دامنه دار
و منسجمی درباره آن انجام نشده و اگر اطلاعاتی در این زمینه وجود دارد، جسته و گریخته مربوط
به مسافران و سیاحانی است که از این شهر گذر کرده اند و چند سطری درباره آن نوشته اند. اما
شهر زنجان امروزه قطب ملیله کاری است و بیشترین تعداد کارگاه ها، صنعتگران و هنرمندان این
رشته در این شهر مشغول فعالیت هستند. نوشته حاضر نیز بر اساس ک ار میدانی و در یکی از
کارگاه های شهر زنجان تنظیگ شده است.
خلاصه ماشینی:
البتـه شـايان ذکـر اسـت کـه تعداد و آثار باقيمانده از آن زمان بسيار اندک است و چون اشياي مليلـه از طـلا و نقـره ساخته ميشوند و ميتوان به راحتي آنها را ذوب کرد و بار ديگر مورد استفاده قرار داد، اغلب آنها به مرور زمان از بين رفته اند و هم اينک نمونه هاي زيادي از مليله کـاري دوران گذشته باقي نمانده است .
در حال حاضر نيز مليله کاري صرف نظر از تهران که صنعتگران مليله کـار بيشـتر در امر جواهرسازي فعاليت دارند، در شهر زنجان رواج دارد، لازم است توضـيح داده شـود که مليله به صورت محدود در تبريز و اصفهان نيز رايج است ، ولي مليله زنجان به دليـل اصالت نقوش و همچنين ظرافت منحصربه فرد در مجمـوع کيفيـت بـالاتري نسـبت بـه مليله اصفهان دارد و از جايگاه ويژه اي در بين رشته هاي برجسـته صـنايع دسـتي ايـران برخوردار است .
معـدود پـژوهش هـاي صورت گرفته در مورد مليله بيشتر به جنبه هنري و مقايسه اي آن پرداخته اند و از شـيوه ساخت آن اطلاع چنداني در اختيار قرار نميدهند از جمله حـاتم و عليـزاده ميرکلائـي (١٣٩١) که نگارندگان به پيشينه مليله در پيش و بعد از اسلام و نيز روند شکل گيري آن پرداخته اند و همچنين اربابي و ايماني (١٣٩٢) در مقاله اي ديگر نيز به پيشينه اين هنر از دوره هخامنشي تا دوره سلجوقي پرداخته و پيدايش اين هنـر را بـه دوره ايـلام نسـبت ميدهند.