چکیده:
آزمایش سلاحهای هستهای در فضا از علل ایجاد آلودگی زیستمحیطی در فضای ماورای جو و بهتبع آن کرۀ زمین است. مادۀ 9 عهدنامۀ فضای ماورای جو (1967) بر جلوگیری از آلودگی محیطزیست زمین از طریق ورود مواد فرازمینی تصریح کرده است، لکن مادۀ 4 این عهدنامه فقط استقرار سلاحهای کشتار جمعی در فضا را منع کرده و قاعدهای دربارۀ منع آزمایش سلاحهای هستهای ندارد. البته عهدنامۀ منع محدود آزمایشها (1963)، آزمایش هر گونه سلاح هستهای را در فضا منع کرده است، اما فاقد هرگونه مقرراتی برای راستیآزمایی است. عهدنامۀ منع جامع آزمایشهای هستهای هم ممنوعیت آزمایش انفجارهای هستهای در همۀ محیطها را پیشبینی کرده، ولی تاکنون لازمالاجرا نشده است. این مقاله با بهرهمندی از روش توصیفی- تحلیلی مبادرت به بررسی تعهدات دولتها طبق اسناد فضایی، محیطزیستی و هستهای هنگام انجام آزمایش سلاح هستهای در فضا میکند. با توجه به منافع متفاوت و متنوع کشورهای دارای توانمندی انجام این آزمایشها، اصلاح اسناد فضایی موجود قابل تصور نیست. از همین رو بهنظر میرسد، میتوان از شیوۀ اتخاذی در عهدنامۀ قطب جنوب بهره برد و دستورالعمل رفتاری زیستمحیطی در قالب پروتکل الحاقی لازمالاجرا را تدوین و به عهدنامۀ فضای ماورای جو ضمیمه کرد.
Testing nuclear weapons can be a cause of environmental pollution in the outer space and consequently the Earth. Article 9 of the 1967 Outer Space Treaty stipulates that the environment of the Earth should not be polluted resulting from the introduction of extraterrestrial matter but Article 4 of this treaty only prohibits the deployment of weapons of mass destruction in space and has no rules for banning nuclear weapons testing. Despite the prohibition of nuclear weapons testing in outer space by the 1963 Nuclear Test-Ban Treaty, it lacks verification mechanisms. The Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty prohibits nuclear testing and nuclear explosions in all environments, but has not yet entered into force. This article by using a descriptive-analytical method analyzes outer space, environmental and nuclear instruments to establish the obligations of states when testing nuclear weapons in the outer space. Given the diverse interests of states capable of conducting these tests, modifying current legal instruments on the outer space is unattainable. Therefore, it seems that the method adopted in the 1959 Antarctic Treaty can be used and an Additional Protocol including environmental behavioral guidelines can be annexed to the Outer Space Treaty .
خلاصه ماشینی:
اين مقاله درصدد پاسخگويي به اين پرسش است که تعهدات دولـت هـاي مجـري آزمـايش سلاح هاي هسته اي در فضا براي حفاظت از محيط زيست کدام اند؟ از طرفي بـا توجـه بـه اينکـه دولت ها در قبال همۀ فعاليت هاي فضايي خود مسئول هستند، حـدود ايـن مسـئوليت در قبـال خسارات وارده ناشي از آزمايش سلاح هاي هسته اي به سطح زمين ، هوا و فضا چگونه اسـت ؟ در راستاي پاسخ به اين پرسش ها، اصول کلي حقوق بين الملل محيط زيسـت ، مقـررات عرفـي شـدة عهدنامۀ فضاي ماوراي جو، کنوانسيون مسئوليت و اسناد ناظر بر منـع و تحديـد آزمـايش هـاي هسته اي مورد مداقه قرار گرفته است .
(٣٠٥-٣٠٤ :١٩٩٤ ,nesgos) بدين ترتيب طبق مـادة ٧، دولـت صـادرکنندة مجـوز براي انجام اين آزمايش توسط نهادهاي غيردولتي (خصوصي) شـان ، مسـئوليت بـين المللـي بـراي جبران خسارت زيست محيطي وارده در قبال حوادث احتمالي روي زمين ، در جو يا فضـا از جملـه ماه و ساير اجرام آسماني بـه دولـت هـاي ثالـث يـا اشـخاص حقيقـي يـا حقـوقي آنهـا را دارد؛ ز) مرتبط ترين قاعدة مذکور در عهدنامۀ فضاي ماوراي جو بـا حفاظـت از محـيط زيسـت فضـا و منـع آزمايش سلاح هسته اي در فضا و اين مقاله ضرورت همکاري و کمک متقابل دولت هـاي عضـو بـه همديگر و حفاظت از محيط فضا، مادة ٩ است .