چکیده:
پدیده غلو و اندیشه های غالیانه یک واقعیت تلخ و پیچیده در قاموس روایی و کلامی شیعه محسوب می شود. این پدیده شوم، گرچه قدمتی به درازای تاریخ دارد؛ اما بیش از همه بعد از رحلت نبی مکرم اسلام (ص) و با هدف تشویه چهره اهل بیت (ع)، به عنوان یک جریان انحرافی ظهور و بروز نموده است. مبارزه مستمر اهل بیت (ع) و اندیشمندان شیعه با پدیده غلو، از خاستگاه طراحی شده و هدفمند این اندیشه افراطی در ترویج خرافات و تخریب چهره دین حکایت دارد. غالیان در پوشش تأویل آیات و با اهدافی چون خرافه پروری، اختلاف افکنی و ترویج اباحیگری، روایاتی را در کرامات و فضائل اهل بیت (ع) جعل و نشر می دادند که نمونه هایی از آنها در منابع روایی و تفاسیر مأثور شیعه قابل ردیابی است.در این پژوهش با روش کتابخانه ای و تحلیل متون تفسیری و با استفاده از داده های رجال شناختی و حدیث پژوهی، نمونه هایی از این دست روایات به لحاظ متن و سند مورد ارزیابی و نقد قرار می گیرد.
The phenomenon of exaggeration and exaggerated thoughts is a bitter and complex reality in the Shiite narrative and theological dictionary. This is a sinister phenomenon, although it has a long history; But most of all, it has emerged as a deviant current after the death of the Holy Prophet of Islam (PBUH) and with the aim To make the face of Ahl al-Bayt (AS) look bad. The continuous struggle of the Ahl al-Bayt (AS) and Shiite thinkers with the phenomenon of exaggeration is designed from the origin and purpose of this extremist idea in promoting superstitions and destroying the image of religion.It turned out that the narration of this type of narration by a number of Shiite commentators who had a narrative approach and not in order to align with the goals of the exaggerators; Which has been due to the faithful intentions in promoting the dignity of the Ahl al-Bayt (AS) on the one hand, and the trust in such narrations due to the news view on the other hand. Unaware that such lax narrations do not deserve trust and citation.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش که با روش کتابخانه اي سامان يافته ، مشخص شد غاليان در پوشش تأويل آيات و با اهدافي چون خرافه پروري، اختلاف افکني و ترويج اباحيگري، رواياتي را در کرامات و فضائل اهل بيت (ع ) جعل و نشر مي دادند که نمونه هايي از آنها در منابع روايي و تفاسير مأثور شيعه قابل رديابي است .
با استفاده از داده هاي رجال شناختي و حديث پژوهي، نمونه هايي از اين دست روايات به لحاظ متن و سند مورد ارزيابي و نقد قرار گرفت و مشخص شد نقل اين دست از روايات توسط تعدادي از مفسران شيعه که رويکرد اخباري داشته اند نه به خاطر همسويي با اهداف غاليان ؛ که به خاطر نيات مؤمنانه در ترويج شأن اهل بيت (ع ) از يک سو، و اعتماد به اين دست از روايات به خاطر نگاه اخباري از ديگرسو بوده است .
شيخ صدوق به سند خويش از ابراهيم بن ابي محمود روايت نموده است که : به امام رضا(ع ) عرضه داشتم که ياابن رسول الله ، مخالفان شما فضائلي را در حق حضرت علي (ع ) و شما نقل مي کنند که مثل آن در روايات شما وجود ندارد، آيا چنين رواياتي را بپذيريم ؟ حضرت فرمود: مخالفان ما سه گونه فضائل در حق ما جعل نموده اند: برخي از اين روايات غلوآميز و افراطي است و گروهي ديگر در حق ما تفريط نموده و دسته سوم از اين روايات در مثالب دشمنان ما وضع شده است .
بررسي سندي: ١-در سند روايت محمد بن اورمه ابوجعفر قمي وجود دارد که توسط قميان متهم به غلو بود، (ابن غضائري، ١٣٦٤ق ، ١٦٠/٥؛ نجاشي، ١٤٠٧ق ، ٣٢٩)، ابن غضائري ضمن نقل اين مطلب مي گويد: احاديث وي مشکلي ندارد مگر آنچه مربوط به تفسير باطن است که گويا به نام وي جعل شده است (همو).