چکیده:
در ایران عصر قاجار راههای ارتباطی از نوع جادههای ارابهرو و سوارهرو و پیادهرو بوده است که در درجه اول مخصوص حمل و نقل محمولات پستی بوده است. کوتاه کردن مسافتها و استفاده از وسایل نقلیهی سریع و تند از مهمترین دغدغههای مسافران راهها در عصر قاجار بوده که جزء آرزوهای آنها بود ولی دولتمردان قاجار هیچگاه در صدد از بین بردن این دغدغهها نبودند و سیاستهای کشورهای استعماری چون انگلیس و روسیه باعث گردید تا در خصوص اوضاع راههای ارتباطی ایران چارهای اندیشیده بشود و به شکل امتیاز از آن سود ببرند. در زمینه حمل و نقل از وسایل ابتدایی مانند شتر- قاطر- اسب و دیگر چارپایان که در دوران باستان در ایران کاربرد داشت، استفاده میکرد. تا اوایل قرن بیستم، از وسایل حملونقل موتوری، راهآهن و راه آسفالته و شوسه، در ایران خبری نبود و ارتباط بین شهرها و مناطق روستایی و شهری، از طریق راههای مالرو، کاروانرو و گاه راههای ویژه کالسکه و دلیجان تامین میشد. در آن شرایط، ارزاق مورد نیاز شهرها، باید بر پشت چهارپایان و با کاروانهای بارکش، از روستاها و نواحی غلهخیز به شهر حمل میشد. ایرانیان به این جهت که حیوانات بارکش خوب در اختیار دارند، آنان را چنان قانع کرده که تصور میکردند دیگر نیاز به راههای خوب ندارند.
خلاصه ماشینی:
کوتاه کردن مسافتها و استفاده از وسایل نقلیهی سریع و تند از مهمترین دغدغههای مسافران راهها در عصر قاجار بوده که جزء آرزوهای آنها بود ولی دولتمردان قاجار هیچگاه در صدد از بین بردن این دغدغهها نبودند و سیاستهای کشورهای استعماری چون انگلیس و روسیه باعث گردید تا در خصوص اوضاع راههای ارتباطی ایران چارهای اندیشیده بشود و به شکل امتیاز از آن سود ببرند.
با توجه به وضعیت راهها و شرایطی که بر آن حاکم بود راههای چاپاری در اکثر راههای عمدهی ایران وجود داشته به همین جهت ادارهی پست مرکزی مقررات مربوط به راه ها را طوری وضع کرده بود که مسافرین با پرداخت عوارض (هر فرسنگی برای هر اسب دو قران) که در مقصد پرداخت میشد تا با این درآمدها به وضعیت راه ها بهتر رسیدگی گردد.
سریعترین نوع حمل و نقل در راه های ایران عصر قاجار حمل بار و مسافر به شکل پست با درشکه بود که در مسیر تهران به سمت اصفهان که 480 کیلومتر مسافت داشت تقریباً 5 روز به طول میانجامید.
اوضاع حمل و نقل در دوره قاجار نوع وسایل نقلیه در کاهش مشکلات سفر بسیار مهم است و این در صورتی بود که وسایل نقلیه در عصر قاجار بسیار ابتدایی بودند و تا اوایل قرن بیستم، از وسایل حملونقل موتورى، راهآهن و راه آسفالته و شوسه، در ایران خبرى نبود و ارتباط بین شهرها و مناطق روستایى و شهرى، از طریق راههاى مالرو، کاروانرو و گاه راههاى ویژه کالسکه و دلیجان تامین مى شد.