چکیده:
یکی از دشوارترین موارد توصیف عقد، زمانی است که متعاقدین مضمون دو یا چند عقد را در قالب یک عقد منعقد کرده باشند. مسئلۀ اصلی در اینگونه موارد آن است که این عقد را تحت چه عنوانی باید توصیف کرد. شرایط، احکام و قواعد کدامیک از عقود تشکیلدهندۀ عقد باید بر عقد حاکم شود؟ و آیا بین عقود سازندۀ عقد مرکب از حیث صحت و بطلان تلازمی وجود دارد؟ در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مسائل پرداخته شده است. بهنظر میرسد چنانکه عقود ترکیبیافته معوض باشد و عوض هرکدام بهطور مستقل مشخص شود و هیچکدام قید یا شرط دیگری نباشد، هرکدام تابع احکام ویژۀ خود بوده، صحت و بطلان آنها در یکدیگر مؤثر نخواهد بود. اما اگر عوض عقد، واحد باشد یا طرفینْ عقود را مقید به یکدیگر نموده باشند، هر عقدْ جزئی از کل را تشکیل داده، بطلان یا انتفای هر عقد بهمنزلۀ بطلان و انتفای جزئی از عقد بوده، احکام تبعض صفقه یعنی کسر از عوض و فسخ بخش صحیح در مورد آن قابل اجراست. در مواردی که عقد واحدی انشا میشود که در قالب هیچیک از عقود معین نمیگنجد، ولی از آثار عقود متعدد برای تحقق غرض واحد استفاده شده است، ما نه با یک عقد مرکب، بلکه با یک عقد بسیط نامعین روبهرو هستیم.
One of the most difficult cases to describe a contract is one in which the parties conclude two or more contracts in the form of a single contract. The main issue in such cases is how this contract should be described. Terms and rules of which of the contracts constituting the contract should govern the contract? And is there a Correlation between the constituent contracts of a mixed contract in terms of validity and invalidity? In this article, these issues have been studied with a descriptive-analytical method. It seems that if the combined contracts are Commutative and each Consideration is specified independently and none of the contracts is a stipulation or term of another contract, each of them is subject to its own rules and their validity and invalidity do not affect each other. But if the Consideration of the contract is the same or the parties have made the contracts conditional on each other, each contract is a part of the whole and the annulment of each contract is considered as partial annulment of the contract And the rules of sales unfulfilled in part, That is, the deduction from the Consideration and the Revocation of the correct part is applicable. Cases where a single contract is concluded that does not fit into any of the nominate contracts but the effects of multiple contracts have been used to achieve a single purpose, we are not dealing with a mixed contract but with a simple innominate contract.
خلاصه ماشینی:
ناصر کاتوزيان بر اين باور است درصورتي که قراردادي از چنـد عمل حقوقي تشکيل شده باشد و در عرف استقلال و شخصيت خاص خود را داشته باشـد، ايـن قرارداد مختلط را بايد ممتاز و مستقل از اجزاي خود دانست (کاتوزيـان ، ١٣٩٥: ٩٧ و ٩٨).
با توجه به اينکه عقود مختلط در حقوق فرانسه داراي عنوان خاص بوده و بيشتر مورد بحث و تحقيق واقع شده است ابتدا به دسته بنديهايي که در حقوق فرانسه در مورد اين عقود صورت پذيرفته اشاره ميشود، سپس وجود يا نبود آن نوع عقد مختلط در فقـه اماميـه و حقـوق ايـران مورد بررسي قرار ميگيرد.
پيروي هريک از عقود موجود در عقد مختلط ساده از احکام خاص خود اغلب فقها با توجه به امکان تقسيط عوض بر ثمن و اجرت ، معتقدند در اين مـوارد نيـز هرچنـد عقد در صورت و ظاهر، واحد است اما درواقع ما با دو يا چند عقد روبه رو هستيم .
(١١ :٢٠٠٩ ,guesMalaurie et les colle) برخي حقوق دانان ايراني در مورد عقودي از اين دست معتقدند عقـدي را مـيتـوان مرکـب دانست که ميان عقود تشکيل دهندة عقد، تعدد مطلوب وجود داشته باشـد و در مـواردي ماننـد قرارداد اجارة اطاق در هتل يا قرارداد صحافي کتاب که وحدت مطلوب وجود دارد، عقـد بسـيط خواهد بود و معيار وحدت مطلوب نيز از نظر ايشان رابطۀ تبعيت است .