چکیده:
شِکَند گمانیگ وِزار اثری است کلامی که در نیمههای سده سوم هجری نوشته شد. در آن زمان زبان پهلوی فاقد پشتوانه سیاسی پیشین خود بود، ضمن اینکه کاربرد روزمرهاش در میان مردم را از دست میداد، و عربی و فارسی به تدریج در همه زمینهها جای آن را میگرفتند. در چنین زمانی، نویسنده این اثر متنی کلامی را مینویسد بدون اینکه از وام واژههای عربی برای بیان مفاهیم پیچیده استفاده کند، و در این کار بسیار موفق است. او مفاهیم پیچیده را تنها با استفاده از واژههای پهلوی بیان میکند، و از امکانات واژه سازی پهلوی بیشترین بهره را میبرد. چون پسوندهای اشتقاقی از جمله مهمترین امکانات واژه سازی در زبان پهلوی هستند، این سوال مطرح میشود که پسوندهای استفاده شده در این اثر چگونه کمیت و کیفیتی داشتهاند؟ بدین معنی که آیا نویسنده پسوندهای پر شماری در دسترس خود داشته است و یا اینکه آن پسوندها از نظر قابلیتهای واژه سازی، در مقایسه با پسوندهای فارسی ویژگیهای متمایزی داشتهاند؟ بررسی این اثر نشان میدهد پسوندهای استفاده شده بسیار کمتر از پسوندهای رایج در زبان فارسی بوده و به جز یکی دو مورد، همه در فارسی به کار رفتهاند.
Skand Gumanig Wizar is a Pahlavi polemical text of the ninth century CE, when that language had lost its former political support, while its daily usage among people was declining, and Arabic and Persian were gradually replacing it in all respects. In such a time, the author of this work, while avoiding loan words to express complex concepts, began to write this polemical book, and of course, he was wonderfully successful in accomplishing this task. This raises the question as to whether the Pahlavi suffixes, used in this text, were of especial type quantitatively and qualitatively. Research on this text reveals the suffixes used by the author were far less than Persian suffixes, while all but one or two were used in Persian.