چکیده:
خسرو انوشیروان چهرۀ سیاسی مشهور ساسانی است که بخشی از شهرتش بهخاطر روابط موفقیتآمیز سیاسی با دولتها و حکومتهای هممرز با ایران بود. خسرو، که در بدو سلطنت با مشکلات جدی روبهرو بود، موفق شد در رویارویی نظامی با بیگانگان در بیشتر اوقات دست بالا را داشته باشد و با شکست بیزانس، فتح یمن و براندازی حکومت هپتالی قلمرو ساسانی را به میزان زیادی گسترش دهد. اما در روابط فرهنگی خسرو رویکرد متفاوتی اتخاذ کرد و به وامگیری و مراودۀ علمی و فرهنگی با دولتهای بیگانه پرداخت که نتیجۀ آن پیشرفت علمی دولت ساسانی و شهرت خسرو به عنوان فرمانروایی دانشدوست نزد بیگانگان بود. در پژوهش حاضر با استفاده از منابع بیزانسی، سریانی و صدر اسلام روابط سیاسی و فرهنگی ایران با حکومتهای بیگانه در زمان انوشیروان بررسی خواهد شد. منابع بیزانسی، سریانی و صدر اسلام چهرۀ نسبتاً مثبت فرهنگی و اخلاقی از خسرو ترسیم میکنند که بازتاب روابط موفق خارجی خسرو در عرصههای سیاسی و فرهنگی بینالمللی است. بررسی منابع نشان میدهد که خسرو در روابط سیاسی، فرهنگی و علمی خود با دولتها و حکومتهای همجوار همواره ایدئولوژی متکی بر دین زرتشتی و سنت پیشینیان را مد نظر داشت و اعمالش را بر این اساس سامان میداد. بنابراین مسئلۀ اصلی این پژوهش اثبات این مدعاست که خسرو در روابط با بیگانگان از ایدئولوژی زرتشتی و سنت پیشینیان بهره میبرد که در نهایت باعث نیکنامی او نزد بیگانگان شد.
Khosrow Anoushirvan is a famous Sassanid political figure who was part of his reputation for successful political relations with governments and governments bordering Iran. Khosrow, who faced serious problems at the beginning of his reign, managed to, most of the time, have the upper hand in military confrontations with foreigners, and with the defeat of Byzantium, the conquest of Yemen, and the overthrow of the Heptalian government, he greatly expanded the Sassanid territory. However, in cultural relations, Khosrow took a different approach and engaged in scientific and cultural borrowing and exchange with foreign governments, which resulted in the scientific progress of the Sassanid government and Khosrow's reputation as an Interested in science ruler among foreigners. In the present study, using Byzantine, Syriac, and early Islamic sources, Iran's political and cultural relations with foreign governments during Anoushirvan will be examined. Byzantine, Syriac, and early Islamic sources paint a relatively positive cultural and moral picture of Khosrow, reflecting Khosrow's successful foreign relations in the international political and cultural arenas. Examination of sources shows that in his political, cultural, and scientific ties with neighboring governments and governments, Khosrow always considered the ideology based on the Zoroastrian religion and the tradition of his predecessors and organized his actions accordingly. Therefore, the main issue of this research is to prove the claim that Khosrow used Zoroastrian ideology and the tradition of his predecessors in his relations with foreigners, which ultimately led to his reputation among foreigners.
خلاصه ماشینی:
بررسي منابع نشان مي دهد که خسرو در روابط سياسي ، فرهنگي و علمي خود با دولت ها و حکومت هاي همجوار همواره ايدئولوژي متکي بر دين زرتشتي و سنت پيشينيان را مد نظر داشت و اعمالش را بر اين اساس سامان مي داد.
بررسي روابط سياسي ، اقتصادي و فرهنگي خسرو با سرزمين هاي همجوار (بيزانس ، شبه جزيرٔە عربستان و اقوام کوچروي شمال شرق) نشان مي دهد که او در مناسبات سياسي خود با بيگانگان از خط مشي خاصي پيروي مي کرد که بايد آن را در دين زرتشتي و همچنين سنت پيشينيان خسرو (که دست کم در زمان او نمونه اي از برادري دين و دولت بودند) يافت .
در پژوهش حاضر منظور از سنت آداب و آراي اخلاقي و ديني شاهان پيشين است که به مرور زمان به بخشي از دستورالعمل کشورداري در ايران تبديل شده بودند (که نمونۀ آن را مي توان در خطبه هاي پادشاهي شاهان ساساني در شاهنامۀ فردوسي ديد) و در کشورداري انوشيروان تأثير زيادي داشتند.
مسئلۀ اصلي اين بحث بررسي ايدئولوژي حاکم بر سياست خسرو يکم ساساني در رابطه با بيگانگان و روابط آن با دين زرتشتي و سنت پيشينيان و همچنين تأثير آن بر نگاه بيگانگان به شخصيت خسرو، بر اساس منابع بازمانده از دوران ساساني است .
با اينکه پژوهش هاي پرشماري دربارٔە روابط خارجي ايران در دوران خسرو انوشيروان انجام شده است اما تا کنون کسي به بررسي ايدئولوژي سياسي خسرو در رابطه با بيگانگان نپرداخته است .