چکیده:
نسخههای خطی در شمار مهمترین میراث مکتوب علمی، فرهنگی و هنری بشر با اطلاعات تاریخی، مذهبی، ادبی، فرهنگی و هنری است. مرحوم ملا محمدحسن ناصحی طاهرآبادی یکی از علمای مشهور طاهرآباد کاشان بوده که در زهد و ورع و تقوا و فقاهت شهرۀ خاص و عام بوده است؛ ولی متأسفانه از ایشان، جز یک نسخۀ خطی از کتاب وافی مرحوم علامه فیض کاشانی، اثر دیگری باقی نمانده است. این اثر به هنر خوشنویسی، کتابت و همچنین تسلط به زبان و خط عربی و وسعت دایرۀ اطلاعاتی ایشان از دانشهای قرآنی، حدیثی و فقهی دلالت دارد. ازاینرو نگارندگان کوشیدهاند تا ضمن معرفی اجمالی علامه فیض و کتاب وافی ایشان، با روش توصیفیتحلیلی به بررسی و تحلیل محتوایی عناصر کتابشناختی نسخۀ خطی مرحوم ملا محمدحسن ناصحی طاهرآبادی نیز پرداخته و بدین وسیله اطلاعات کتابشناسی این اثر مورد نقد و بررسی قرار گیرد. پژوهشها نشان داد که ملا محمدحسن، در رونویسی نسخۀ وافی، بسیار روشمند عمل کرده؛ بهگونهای که برای تصحیح اغلاط، سعی کرده تا از روشهای متنوعی بهره بگیرد؛ همچنین با توجه به متن نسخه، میتوان به دقت نظر و امانتداری ملا محمدحسن در استنساخ این نسخه پی برد. از سویی، تحلیل کتابشناختی این نسخه میتواند تا حدودی، گزارشگر مشخصات سبک نگارش عصر کاتب و اختصاصات سبکی دورۀ وی باشد.
Manuscripts are among the most important written scientific, cultural, and artistic heritage of mankind communicating historical, religious, literary, cultural, and artistic information. The late Mullah Mohammad Hassan Nasehi Taherabadi was one of the famous scholars of Taherabad, Kashan, who acquired a reputation in asceticism, piety and jurisprudence. Unfortunately, there is nothing left from his works except for a manuscript of Al Wafi- a book by the late Allameh Feyz Kashani. This work indicates features such as calligraphy his mastery of Arabic as well as the breadth of his knowledge of the Quran, hadith, and jurisprudence. Therefore, the authors have tried to briefly introduce Allameh Feyz and his book Wafi by descriptive and analytical methods to study and analyze the content of the bibliographic elements of the manuscript of the late Mullah Mohammad Hassan Nasehi Taherabadi and to review the bibliographic information of this work. Studies have shown that Mullah Mohammad Hassan has been very methodical in transcribing the Wafi version in such a way that he has tried to use various methods to correct mistakes; furthermore, it is possible to understand the accuracy and trustworthiness of Mullah Mohammad Hassan in reproducing this version. On the other hand, the bibliographic analysis of this version can, to some extent, report on the characteristics of the writing style of the scribe in that era and the stylistic features of his period.
خلاصه ماشینی:
همچنـین شـاملی و بناییـان اصفهانی (١٣٨٨) در مقالۀ «روش فیض کاشانی در شرح احادیـث غیـر فقهـی بـر اسـاس کتـاب الوافی » به روش شناسی فیض در زمینۀ احادیث غیرفقهی وافی اهتمام ورزیده اند؛ اما تـاکنون هـیچ اثری دربارة بررسی و تحلیل محتوایی عناصر کتاب شناختی نسخۀ خطی مرحوم مـلا محمدحسـن ناصحی طاهرآبادی و همچنین زنـدگی او انجـام نگرفتـه اسـت ؛٣ درحـالی کـه تحلیـل و بررسـی این گونه آثار از حیث کتاب شناسی و معرفی ویژگی های نسخه و کاتب آن ، بسیار اهمیت داشـته و میتوان اطلاعات علمی ، تاریخی ، فرهنگی ، اجتماعی و هنری فراوانی را از این نسخه هـای خطـی استخراج کرد؛ در این پژوهش سعی نگارندگان بر آن است تا به تحلیل و بررسـی کتـاب شناسـانۀ این اثر گران سنگ حدیثی بپردازند.
خط و مرکب نسخه علمی نسخه ای دیگر در تهیه و تنظیم نسخه هـای خطـی ، بـه ویـژه در عصـر صـفویه و قاجاریـه ، خـط نسـخ یکـی از از وافی به کتابت عالم برجسته ملا محمدحسن متداول ترین نوع خطوط بوده که وضوح و نظم ، سهولت در خوانش ، آسانی قرار گرفتن اعـراب و ناصحی طاهرآبادی حرکات در آن ، از مهم ترین مشخصات این خط بوده است که توانسته تناسـب خـود را بـا متـون دینی حفظ کند؛ همچنین از قلم شکستۀ نستعلیق در مواقع تندنویسی و در نوشتن نامه ها و احکام حکومتی و دفتر اشعار بهره برده اند (بنیاقبال و همکاران ، ١٣٩٣: ٢٩)؛ چنان کـه مـلا محمدحسـن ناصحی نیز در متن نسخۀ دست نویس خود از قلم نسخ بـرای نگـارش اسـتفاده کـرده و فقـط در برخی از حاشیه های نسخه و ترقیمه از خط نستعلیق اسـتفاده کـرده اسـت .