چکیده:
حدیث معرفت نفس «من عرف نفسه عرف ربه» در آثار ابن عربی دارای بیشترین تواتر میان احادیثی است که مورد استشهاد اوست. در میان قرائتهای متنوعی که وی از حدیث مذکور دارد قرائت عینیت نفس و رب قابل تأمل است. عینیت مورد نظر وی مربوط به حقیقت انسان است که در ساحت صقع ربوبی معنای خود را باز مییابد. این نوشتار با بررسی امکان چنین مسئلهای، به تبیین عینیت نفس انسان با ربوبیت، از مجرای غیب الغیوب، احدیت و واحدیت پرداخته است. بنابراین، تحلیلی است برای توجیه اینکه چگونه از نظر ابن عربی قرائت عینیت از حدیث معرفت نفس امکان پذیر است. ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط این موضوع در ﻣﻮاﺿﻊ ﭘﺮاﮐﻨﺪهای از آﺛﺎر وی ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ در آﻣﻮزهﻫﺎی شیخ اکبر در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ سیر ﺳﺎزوار، ﻗﺎﺑﻞ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪی اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر قرائت هاي مذکور و صورت هاي گوناگون آن ها، که با تقريرات ديگر در آثار ابن عربي به چشم مي خورد در برخي مواضع ، سخن از قرائت ديگري است که در آن ، بحث دلالت در ميان نيست بلکه در جريان اين شناخت ، نفس شناسا چيزي جز متعلق شناسايي نيست .
مقاله پيش رو در مقايسه با اثر فوق ، با اشاره به عمده تقريرات مذکور در اين کتاب ، و بررسي و تبيين دلايل قرائت امکان معرفت ، با تمرکز اصلي به کيفيت يا به تعبيري ، ماهيت هستي شناختي اين امکان ، از راه بيان تناسب انسان (نفس ) با صقع ربوبي يا همان ساحات الهي مي پردازد.
در مقايسه با آثار فوق و ساير آثار در اين موضوع که بيش از ده ها مقاله مي باشند، به طور کلي مي توان گفت که علاوه بر توجيه تفصيلي قرائت امتناع از حديث معرفت نفس و برطرف کردن برخي ناسازگاري هاي ظاهري در سخنان ابن عربي در اين زمينه ، تبيين هستي شناختي عينيت نفس و رب مهم ترين جنبه نوآوري پژوهش حاضر است .
نزد شارحان ابن عربي اين توجيه براي قرائت امتناع حديث معرفت نفس ، بيشتر مورد تأکيد بوده و با عبارات مختلف بدان پرداخته شده است ؛ براي نمونه ، جندي در تفسير قرائت امتناع قائل به اين است که همان گونه که انسان نمي تواند نفس خويش را به تفصيل بشناسد از شناخت تفصيلي خداوند نيز ناتوان است (جندي ، ١٣٨١: ٩٥).